هبه و هدایای نامزدی

تعریف عقد طبق ماده ۱۶۰ قانون مدنی : عقد عبارت است از یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر متعهد به انجام کاری می شود

عقد هبه چیست؟ 

هبه به معنای بخشیدن است و یک عقد است و از جمله عقود تملیکی است و طبق ماده ٧٩۵ قانون مدنی به موجب عقد هبه ، شخصی مال خود را به صورت رایگان به تملیک (مالکیت ) دیگری در می آورد- به تملیک کننده مال (بخشنده) واهب ، به طرف دیگر متهب و به مال مورد هبه ، عین مرهوبه میگویند.

از جمله شروطی که به موجب آن عقد هبه تحقق پیدا می‌کند 

۱-حتما مال باید در مالکیت شخصی که هبه می کند باشد بنابراین نمی توان مال دیگری را بخشید

۲-هبه زمانی صورت می گیرد که متهب، عقد هبه را قبول و قبض کند و اگر یکی از طرفین عقد هبه قبل از اینکه قبض صورت بگیرد فوت کند و مال مورد عقد هبه (مال موهوبه) هنوز به متهب داده نشده باشد، عقد هبه باطل است

عقد هبه قابل رجوع است یعنی چه ؟

طبق ماده ٨٠٣ قانون مدنی واهب (بخشنده مال) میتواند مالی را که بخشیده است ، پس بگیرد ، پس عقد هبه قابل رجوع است و مال موهوبه قابل بازگشت به مالک اولیه خود می باشد اما در این بحث نیز شروطی وجود دارد – از جمله مواردی که امکان رجوع از هبه وجود ندارد: 

۱-شخصی که مالش را به پدر یا مادر یا فرزندش بخشیده باشد نمی تواند مالش را پس بگیرد.

۲-در صورتی که مال مورد هبه را شخص متهب به دیگری انتقال داده باشد و از مالکیت متهب نیز خارج شده باشد و حتی اگر از مالکیت متهب خارج شده و بعد دوباره به مالکیت متهب در آمده باشد امکان رجوع واهب وجود ندارد – یا مال موهوبه در رهن دیگری باشد. 

۳-در صورتی که در مورد هبه تغییر ایجاد شده باشد که با روز اول کاملا متفاوت باشد هرچند ماهیت خود را داشته باشند . مانند هبه دادن پارچه – در صورتی که تبدیل به لباس شود دیگر پارچه قابل رجوع به واهب نیست – 

ماده ۷۹۵ تا ماده ۸۰۷

بنابراین عقد هبه قابل رجوع است

 اگر واهب رجوع کند و مال موهوبه مالی باشد که دارای نماآت باشد یعنی از آن چیزی حاصل شده باشد آن محصول چه می‌شود؟ در صورتی که واهب رجوع کند نماآت مال مورد هبه اگر متصل به خود مال باشد به واهب باز میگردد و متعلق به واهب است و اگر منفصل باشد (جدا از مال مورد هبه باشد ) متعلق به متهب  است – به جز خود مال مورد هبه نماآت آن از مالکیت متهب در نمی آید – مانند میوه درختان باغ اگر واهب از هبه باغ رجوع کند ،حتی پس از ظهور میوه درختان ، میوه درختان متعلق به متهب است.. 

همچنین بعد از فوت هر یک از واهب  یا متهب رجوع ممکن نخواهد بود ، پس اگر متهب بمیرد واهب دیگر حق رجوع از هبه را ندارد و نمی تواند از وراث متهب مال مورد هبه را پس بگیرد.

هدایای دوران نامزدی:

دوران نامزدی دورانی است که بعد از توافق دو نفر برای ازدواج با یکدیگر تا قبل از عقد نکاح است نامزدی قرارداد و تعهد اخلاقی میان دو طرف با یکدیگر است و یک عقد جایز است،  به این توضیح که هر یک از طرفین می‌توانند از قرارداد صرف نظر کنند و در واقع فسخ قرارداد را بخواهند

 در دوران نامزدی طرفین به یکدیگر هدایایی اهدا می کند (می بخشند) که این هدایا قابل رجوع و پس گرفتن می‌باشند . هدایای دوران نامزدی مطابق با عقد هبه می باشد و قوانین مربوط به هبه را شامل می شود.

از مواد منطبق با هدایای دوران نامزدی میتوان به مواد ١٠٣٧ و ١٠٣٨ قانون مدنی رجوع نمود.

بنابراین طبق ماده ۱۰۳۷ قانون مدنی در صورت بر هم خوردن نامزدی هر یک از نامزدها می تواند هدایایی را که خود و یا والدین او به دیگری بخشیده ، مطالبه کند 

بنابراین از شرایط قابل استرداد بودن هدایای نامزدی:

١- هدایا باید تنها به منظور وصلتی که قرار بود در آینده صورت بگیرد داده شده باشد نه به منظور دیگری

٢- هدایایی که تقدیم می شوند باید از جمله هدایایی باشد که مصرف شدنی نباشد مانند خوراک

٣- هدایای تقدیمی باید عین آنها موجود باشد و از جمله کالای نگاه داشتنی باشند، اگر عین آنها در هنگام مطالبه تلف شده باشند و تلف آن به تقصیر باشد میتوان قیمت آنها را مطالبه کرد

ماده ۱۰۳۴ تا ماده ۱۰۴۰

برای استرداد هدایای نامزدی هریک از نامزدها یا وکیل مجرب ایشان میتواند با مراجعه به دفاترخدمات قضایی دادخواست استرداد هدایای نامزدی بدهد و این دادخواست به دادگاه خانواده ارجاع میشود بنابراین طبق ماده ۴ قانون حمایت خانواده دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوی استرداد هدایای نامزدی دادگاه خانواده میباشد. لذا در صورتی که استرداد هدایای نامزدی  از جانب زوج باشد باید به دادگاه خانواده محل اقامت زوجه طرح دعوی کند و اگر استرداد هدایای نامزدی به خواسته زوجه باشد میتواند به دادگاه خانواده محل اقامت زوج یا محل اقامت خود طرح دعوی کند. درصورتی که ارزش خواسته تا ٢٠ میلیون تومان باشد دادخواست به شورای حل اختلاف ارجاع میشود.

ماده ۱ تا ماده ۱۵

هزینه دادرسی برای دادخواست استرداد هدایای نامزدی طبق هزینه دادرسی دعاوی مالی میباشد و اگر ارزش خواسته تا ٢٠ میلیون تومان باشد هزینه دادرسی ۲/۵درصد ارزش خواسته میباشد و اگر خواسته بالای ٢٠ میلیون تومان باشد هزینه دادرسی ۳/۵درصد ارزش خواسته میباشد.

موسسه حقوقی وکلای رای مثبت با استفاده از دانش حرفه ای وکیل پایه یک دادگستری  و وکیل خانواده اعم از خانم و آقا همراه و راهگشای دعاوی خانواده موکلین خود اعم از مطالبه مهریه، وکیل طلاق، استرداد جهیزیه ، نفقه، تمکین، ازدواج مجدد، حضانت ، ملاقات فرزند و غیره می باشد