توصیه می شود در تنظیم قولنامه ها حتما یک وکیل پایه یک دادگستری متخصص به امور حقوقی به خصوص بحث تنظیم قرارداد ها را به همراه داشته باشید. موسسه حقوقی رای مثبت متشکل از وکلای پایه یک متخصص در امور حقوقی و قراردادها در تنظیم قولنامه های شما همراهتان خواهد بود و تمامی نکات تنظیم یک قرارداد بی نقص را به شما یادآوری خواهد کرد.
قولنامه یک قرارداد است که در اصطلاح حقوقی وعده ی متقابل بیع نامیده می شود.
هنگامی که مشتری (خریدار) و بایع (فروشنده) قصد انجام معامله را داشته باشند ولی مقدمات آن فراهم نباشد قراردادی با یکدیگر منعقد می کنند و تعهد می کنند که معامله را با شرایط معین و در زمان خاصی انجام دهند برای مثال من مایلم خودروی خود رابه شما بفروشم و درباره قیمت و شرایط انعقاد قرارداد نیز قبلا به توافق رسیده ایم ولی شما برای تهیه پول به چند روز مهلت احتیاج دارید و من نیز باید قبل از انعقاد قرارداد یک سفر کاری با خودروی خود انجام دهم پس برای اینکه هر دو به معامله نهایی پایبند باشیم سندی تنظیم می کنیم و ضمن آن تعهد می‌کنیم که اسناد لازم را ظرف دو ماه آینده تهیه کنیم(مثلا پرداخت مالیات،عوارض و…مبیع) و برای انعقاد قرارداد نهایی در زمان و مکان مشخصی حاضر شویم.
بنابراین هدف از تنظیم قولنامه این است که برای طرفین تعهدی به وجود آید که موضوع آن انعقاد عقد بیع است و به همین جهت اگر یکی از آن دو از اجرای تعهدات خود تخلف کند دیگری می تواند اجبار او را به انعقاد قرارداد بیع از دادگاه بخواهد.
توجه شود که اکثر دادگاهها این گونه قولنامه ها را هر چند که در آن مبلغی به عنوان بیعانه پرداخت شده است و طرفین قرارداد نیز خریدار و فروشنده نامیده شده‌اند را تعهد به بیع دانسته اند نه خود بیع.
«آثار حقوقی قولنامه» و «ضمانت اجرای تخلف از تعهدات»
قولنامه لااقل واجد دو اثر حقوقی مهم می باشد که عبارتند از:
اولا) قولنامه همانند سایر اسنادی که برای ایجاد تعهد واقع می شود در دادگاه اعتبار حقوقی دارد و طرفین ملزم به اجرای مفاد آن هستند چرا که تعهدی که در قولنامه درج شده است متکی به توافق طرفین می باشد و مطابق ماده ۱۰ قانون مدنی قراردادهای خصوصی نسبت به كسانی كه آنرا منعقد نموده‌اند در صورتی كه مخالف صریح قانون نباشد نافذ است .
فلذا قولنامه قرارداد معتبر و الزام آور می باشد طرفین می‌توانند اجبار دیگری به اجرای آن را مطابق ماده ۱۰ قانون مدنی از دادگاه مطالبه کنند
ثانیا)اصولا کسی که تعهد به فروش مالی در قولنامه می کند به طور ضمنی حق تصرف مخالف با مفاد تعهد را نسبت به خود ساقط می‌کند و در صورتیکه برای فروشنده شرط شده باشد حق هرگونه تصرف منافی حقوق خریدار سلب گردیده به عنوان مثال وقتی حسن به حسین تعهد می دهد که ملک خود را بفروشد بر اساس این قولنامه حق انتقال این ملک را به کس دیگری ندارد و در صورتی که حسن از این تعهد خود تخلف کند و ملک را به شخص دیگری بفروشد حسین میتواند بر اساس قولنامه موجود ابطال معامله ی دوم را از دادگاه بخواهد.مگر اینکه صراحتا خلاف این امر در قرارداد پیش بینی شده باشد.
فلذا کسی که در قولنامه تعهد به فروش مالی می دهد و حق هرگونه اقدام معارضی را از خود سلب می نماید نمی‌تواند پس از انعقاد قولنامه آن مال را به کس دیگری بفروشد و در غیر این صورت متعهدله قرارداد اول می‌توانند ابطال معامله دوم را از دادگاه بخواهد.
مطابق ماده ۲۳۰ قانون مدنی وجه التزام عبارت است از؛اگردرضمن معامله شرط شده درصورت تخلف متخلف مبلغي بعنوان خسارت تاديه نمايدحاكم نمي توانداورابه بيشترياكمتراز آنچه كه ملزم شده است محكوم كند.
قولنامه چون یک قرارداد می باشد و این قرارداد برای طرفین، تعهد به انجام اعمالی را در پی دارد بنابراین متعاقدین می‌توانند برای تخلف از تعهدات طرف مقابل که ممکن است در آینده رخ بدهد مبلغی را به عنوان خسارت(وجه التزام) در نظر بگیرند.
در عرف قراردادهای موجود در جامعه در بیشتر قولنامه ها مبلغی را به عنوان وجه التزام در قرارداد ها می گنجانند که در اصطلاح عامیانه به آن «پشیمانی» گفته می شود.
«انواع وجه التزام»
وجه التزام در قولنامه می تواند به دو صورت تعیین گردد که عبارتند: اولا) وجه التزام ناشی از عدم انجام تعهد
ثانیا) وجه التزام ناشی از تاخیر در انجام تعهد
وجه التزام ناشی از عدم انجام تعهد خود ناظر به حالتی است که طرفین در قرارداد توافق می‌کنند که درصورتی که متعهد تعهد خود را به موقع انجام ندهد مبلغی را به عنوان خسارت عدم انجام تعهد پرداخت کند در این صورت طلبکار در صورت حدوث تخلف از سوی متعهد فقط می توانند خسارت عدم انجام تعهد را از وی مطالبه کند.برای مثال در قولنامه که برای فروش اتومبیل تنظیم میشود شرط می‌کنند که هرگاه یکی از آن دو از حضور در محضر رسمی و انجام معامله منصرف شود موظف است مبلغی به دیگری بدهد در این صورت با وقوع تخلف از سوی هر یک از طرفین قرارداد طرفین دیگر فقط می تواند وجه التزام را از وی مطالبه کند
وجه التزام ناشی از تاخیر در انجام تعهد ناظر به حالتی است که طرفین مقرر می دارند که در صورتی که طرف مقابل در موعد معین تعهد خود را انجام ندهد به ازای هر روز مبلغ مشخصی را به عنوان خسارت پرداخت کند. برای مثال در قولنامه که برای فروش اتومبیل تنظیم میشود شرط می کنند که هر گاه هر یکی از طرفین از حضور در محضر رسمی و انجام معامله منصرف شود به ازای هر روز مبلغ ۱۰۰ هزار تومان به عنوان وجه التزام پرداخت کند.در این فرض در صورتی که هر یک از طرفین از تعهد خود تخلف کند طرف مقابل میتواند الزام متعهد را به اجرای تعهد اصلی و پرداخت خسارت تاخیر تادیه از سوی دادگاه محکوم کند. فلذا در مثال فوق در صورتی که فروشنده تخلف کند خریدار می تواند الزام ایشان را به تنظیم سند انتقال مبیع و پرداخت خسارت تاخیر تادیه از دادگاه مطالبه کند.
توجه شود این که وجه التزام نسبت به عدم انجام تعهد یا تأخیر در انجام تعهد تعیین شود به اراده طرفین در قرارداد برمیگردد و تراضی طرفین تعیین کننده نوع وجه التزام در قرارداد می باشد.
لازم به ذکر است گروه تخصصی وکلای رای مثبت در زمینه انعقاد قولنامه،حل و فصل دعاوی مربوط به انواع قولنامه ها در کوتاه ترین مدت و بهترین شکل ممکن آماده خدمت رسانی است.
قولنامه یکی از رایج ترین قراردادها در جامعه می‌باشد. باید توجه داشت که قولنامه با مبایعه نامه متفاوت است ، قولنامه نوشته ای است که غالباً عادی و حاکی از توافق بر واقع ساختن عقدی در آینده است که این توافق مشمول ماده۱۰ قانونی مدنی می‌باشد.در مواردی که خریدار و فروشنده قصد انجام معامله‌ای‌یابا را دارند ولی مقدمات کار را فراهم نکرده اند،
به جهت اطمینان دو نفر با همدیگر در یک سند یا نوشته عادی توافق می کنند ملک یا اموال معینی را با مبلغ مشخصی در مدت معینی بفروشند یا بخرند. این تعهدنامه، وعده قرارداد و یا پیش قرارداد ، را عرفاً قولنامه میگویند .
یعنی به جهت اطمینان خاطر ابتدا قراردادی را می بندند و طرفین متعهد می گردند که معامله را با شرایط معین ظرف مهلت مشخص انجام دهند. هرگاه اشخاص بخواهند خانه یا ملکی یا اتومبیلی را با همدیگر معامله کنند ، ابتدا بین خریدار و فروشنده قراردادی تنظیم می گردد و سپس فروشنده جهت انجام کارهای مربوطه از قبیل پرداخت عوارض و مالیات ، اخذ مجوز از شهرداری و یا … به دنبال کارها می رود و خریدار با اطمینان بیشتر در جهت تهیه پول اقدام می کند.
قولنامه ممکن است رسمی باشد یا عادی. امتیاز قولنامه رسمی بر قولنامه عادی این است که امتیاز ذیل قولنامه رسمی از تکذیب و تردید مصون است و اگر وجه التزامی در متن قولنامه رسمی قید شده باشد ، با جمع بودن شرایط خاص می توان از طریق اجرای ثبت تقاضای صدور اجرائیه کرد.
در بسیاری موارد، گذشته از تعهد به انتقال، وجه التزامی نیز به عنوان ضمانت اجرای این تعهد معین می شود .برای مثال درقولنامه ای که یک وکیل حقوقی برای فروش اتومبیل یا فروش ملک و یا زمین تنظیم می کند، شرط می کنند که هر گاه یکی از آن دو از حضور در دفتر اسناد رسمی جهت انجام معامله صرفنظر کند، موظف است مبلغی به دیگری بدهد .
در چنین فرضی اختلاف شده است که آیا قید وجه التزام بدین معنی است که متخلف با پرداختن آن دیگر التزامی به انجام دادن ندارد، یا هدف این است که مشروط له در خواستن این وجه یا درخواست اجبار طرف خود، به بیع ،آزاد باشد و بنابراین او می تواند الزام متعهد را به بستن عقد از دادگاه بخواهد؟
لازم به ذکر است که وجه التزام چیزی جز خسارت عدم انجام تعهد نیست، منتها خسارتی که دو طرف درباره میزان آن توافق کرده اند . در ماده ۲۳۰ ق.مدنی شرط مربوط به تادیه وجه التزام را مطرح ساخته است .
بنابراین، طلبکار را نمی توان مجبور کرد که در صورت عدم اجرای تعهد، تنها به گرفتن خسارت اکتفا کند و اصل تعهد را از مدیون نخواهد . به همین جهت است که متعهد له نمی تواند هم خسارت را بخواهد و هم اجرای تعهد اصلی . زیرا، در این مورد، خسارتی که معین شده بدل اصل تعهد است وبه جای آن داده می شود .
با وجود این، اگر از عبارت قرارداد و اوضاع و احوالی که آن را احاطه کرده است، یا از داوری عرف در معامله خاصی، چنین برآید که مقصود دو طرف این بوده است که اجرای اصل تعهد یا پرداختن وجه التزام در اختیار متعهد باشد، دادگاه باید مفاد قرارداد را محترم شمارد .
لیکن باید توجه داشت که این تعبیر امری استثنایی ونیازمند دلیل است و قاعده کلی همانست که گفته شد یعنی وجه التزام تاکید وضمانت اجرای تعهد اصلی است و امکان مطالبه اصل تعهد را از بین نمی برد . قولنامه از نظر اساتیدی چون دکتر کاتوزیان این گونه است : قولنامه را نباید سند انتقال پنداشت ، قولنامه تعهد به انتقال است و به همین دلیل نیز لزومی ندارد که در دفترخانه تنظیم شود.
همانطور که گفته شد ،قولنامه یکی از رایج ترین قراردادها در جامعه می‌باشد و در همین راستا دعاوی مربوط به قولنامه‌های تنظیمی و مشکلاتی که در این قراردادها به وجود می آید نیز در محاکم بسیار شایع می باشند و دلیل اصلی آن هم این می باشد که طرفین قولنامه در هنگام تنظیم قولنامه از یک وکیل تنظیم قولنامه ی متخصص کمک نمی گیرند و به جهت اطلاعات اندک در این خصوص عموماً دچار مشکلات بسیاری در آینده می شوند.
به همین خاطر توصیه می شود در تنظیم قولنامه ها حتما یک وکیل پایه یک دادگستری متخصص به امور حقوقی به خصوص بحث تنظیم قرارداد ها را به همراه داشته باشید. موسسه حقوقی رای مثبت متشکل از وکلای پایه یک متخصص در امور حقوقی و قراردادها در تنظیم قولنامه های شما همراهتان خواهد بود و تمامی نکات تنظیم یک قرارداد بی نقص را به شما یادآوری خواهد کرد.
متأسفانه عدم استفاده از مشاوره حقوقی با وکیل قرارداد قبل از تنظیم قرارداد با وکیل پایه یک دادگستری و متخصص در این زمینه باعث بروز مشکلات فراوانی می شود .و در بسیاری موارد تنظیم قرارداد توسط وکیل خسارت قرارداد می تواند مانع بروز این مشکلات شود.
وکلای متخصص و مجرب موسسه حقوقی رای مثبت در زمینه دعاوی مطالبه‌ی خسارت قراردادی آماده‌ی ارائه هر گونه مشاوره و خدمات حقوقی در زمینه جعاله و رهن و مبایعه و … می‌باشد.
