قوانین قانون دریایی فصل دوم حقوق ممتاز
ماده ۲۹ تا ماده ۴۱
ماده ۲۹ – حقوق ممتاز.
حقوق مشروحه ذیل نسبت به کشتی و نسبت به کرایه حمل در سفری که این حقوق طی آن
ایجاد شده و نسبت به ملحقات کشتی و ملحقات کرایه‌حمل (موضوع ماده ۳۵) که از شروع
سفر ایجاد شده است ممتاز تلقی می‌شود:
۱ – هزینه‌های دادرسی و مخارجی که برای حفظ منابع مشترک طلبکاران به منظور حفاظت
کشتی یا فروش آن و تقسیم حاصل فروش به عمل‌آمده و همچنین حقوق و عوارض بندری که بر
طبق فهرست سازمان بنادر و کشتیرانی قانوناً باید پرداخت گردد و سایر حقوق و عوارض
عمومی مشابه و‌همچنین هزینه حفاظت کشتی پس از ورود به آخرین بندر.
۲ – مطالبات ناشی از قرارداد استخدام فرمانده – ملوانان و سایر کارکنان کشتی.
۳ – اجرت و هر گونه پرداخت مربوط به نجات و کمک در دریا و آن قسمت از خسارات مشترک
دریایی که به عهده کشتی است.
۴ – خسارات ناشی از تصادم و سایر سوانح کشتیرانی همچنین خسارات وارده به تأسیسات
بندری و کارگاههای تعمیر کشتی و راه‌های آبی قابل‌کشتیرانی و خسارات ناشی از صدمات
بدنی وارد شده به مسافرین و کارکنان کشتی و خسارات فقدان یا آسیب دیدن کالای کشتی
و اثاث مسافرین.
۵ – مطالبات ناشی از قراردادها و عملیاتی که فرمانده در خارج از بندر پایگاه بر
طبق اختیارات قانونی خود برای تأمین احتیاجات واقعی از نظر‌حفظ کشتی یا امکان
ادامه سفر انجام می‌دهد خواه فرمانده مالک کشتی باشد یا نباشد و خواه طلبکار
فرمانده و یا تدارک‌کننده مایحتاج کشتی یا‌تعمیرکننده کشتی یا وام دهنده و یا
پیمانکار دیگری باشد.
اشخاصی که احتیاجات مذکور در این بند را فراهم می‌نمایند هرگاه اطلاع داشته باشند
و یا بتوانند با توجه و دقت معمولی اطلاع حاصل کنند که فرمانده‌مجاز در اقدامات
مزبور نبوده مطالبات آنها از حقوق ممتاز محسوب نخواهد شد.
ماده ۳۰ – رجحان حقوق ممتاز.
حقوق ممتاز مندرج در ماده قبل نسبت به حقوق ناشی از رهن کشتی و همچنین بر سایر
حقوق ممتاز مندرج در قوانین دیگر رجحان دارد.
ماده ۳۱ – کیفیت مطالبه حقوق ممتاز.
صاحبان حقوق ممتاز می‌تواند در تقسیم حاصل فروش اموال و اشیاء موضوع حقوق ممتاز
تمام مبلغ طلب خود را بدون توجه به مقررات تجدید‌مسئولیت مالکین کشتی مذکور در فصل
پنجم این قانون و بدون کسر هیچگونه مبلغی مطالبه نمایند.
ولی در هر حال سهمی که از حاصل فروش به آنها می‌رسد از آنچه در مقررات فصل مذکور
مصرح است بیشتر نخواهد بود.
ماده ۳۲ – آثار عدم پرداخت حقوق ممتاز.
در صورت عدم پرداخت حقوق ممتاز ذینفع می‌تواند به وسیله دادگاه حقوق خود را
مطالبه و استیفای حقوق خود را از فروش اموال یا کشتی که نسبت‌به آن حقوق ممتاز
وجود دارد درخواست نماید.
دادگاه درخواست و مدارک آن را به خوانده ابلاغ و بعلاوه به منظور اطلاع اشخاص
ذینفع خلاصه آن را در ظرف ۱۵ روز از تاریخ ابلاغ (هر ۵ روز یک‌بار) در روزنامه
رسمی و یکی از جراید کثیرالانتشار مرکز آگهی می‌نماید.
پس از انقضای ۱۵ روز از تاریخ آخرین آگهی دادگاه به دادخواست و اعتراضات واصله
رسیدگی و حکم مقتضی صادر می‌نماید و در صورت احراز‌صحت دعوی هرگاه استیفای طلب از
سایر اموال سهل‌البیع محکوم علیه میسر نباشد دادگاه دستور بفروش اموالی که نسبت به
آن حقوق ممتاز وجود‌دارد خواهد داد. رأی دادگاه بجز فروش کشتی قطعی است.
در صورتی که دادگاه دستور بفروش کشتی صادر نماید این دستور سه نوبت متوالی در
روزنامه رسمی و یکی از جراید کثیرالانتشار مرکز منتشر خواهد‌شد – محکوم علیه و هر
متضرر دیگری از این دستور ظرف یک ماه از تاریخ انتشار آخرین آگهی در صورتی که
معادل محکوم به وجه نقد در صندوق‌دادگستری یا تضمین بانکی بسپارد می‌تواند به رأی
مزبور اعتراض نماید در این صورت اجرای حکم دادگاه تا پایان رسیدگی به اعتراض متوقف
خواهد‌شد و رأیی که پس از رسیدگی به اعتراض صادر می‌شود قطعی است.
رسیدگی در هر دو مرحله به طور فوق‌العاده و خارج از نوبت انجام می‌شود.
ماده ۳۳ – کیفیت پرداخت در صورت وجود رهن.
در صورتی که نسبت به کشتی علاوه از حقوق ممتاز حقوق عینی هم موجود باشد ابلاغ
دادخواست به دارندگان حقوق مزبور نیز لازم است. هرگاه پس‌از صدور حکم بین اشخاصی
که ذیحق شناخته شده‌اند ظرف یک ماه مقرر در ماده ۳۲ نسبت به فروش و تقسیم وجوه
حاصل از آن توافق نشود با‌رعایت مواد ۳۶ و ۳۷ بدواً حق دارندگان حقوق ممتاز و بعداً
حقوق سایرین تأدیه خواهد شد.
در صورت عدم دسترسی به هر یک از دارندگان حق وجوه مربوطه به نام آنها در صندوق
ثبت اسناد و املاک تودیع خواهد شد.
ماده ۳۴ – مطالبات ممتاز مؤسسات دولتی.
مطالبات ممتاز مربوط به مؤسسات دولتی آنچه مربوط به اعمال تصدی دولت است طبق
مقررات این قانون و آنچه مربوط به اعمال حاکمیت دولت‌است طبق مقررات مربوط به وصول
مالیاتها وصول خواهد شد.
ماده ۳۵ – ملحقات کشتی و ملحقات کرایه حمل
ملحقات کشتی و ملحقات کرایه حمل مندرج در ماده ۲۹ عبارت است از:
۱ – غرامت قابل مطالبه مالک بابت خسارات مادی وارده به کشتی که جبران نشده باشد و
یا خسارات از دست دادن کرایه حمل که به کشتی تعلق‌می‌گرفته است.
۲ – سهم مالک کشتی بابت خسارات مشترک دریایی از زیان‌های مادی وارده به کشتی که
جبران نشده باشد و یا خسارات از دست دادن کرایه‌حمل که به کشتی تعلق می‌گرفته است.
۳ – حق‌الزحمه مالک کشتی بابت کمک یا نجات در دریا تا پایان سفر پس از کسر وجوهی
که باید در این مورد به فرمانده و سایر اشخاصی که در‌خدمت کشتی هستند پرداخت شود.
وجوه پرداختی بابت حمل و احیاناً وجوهی که بر طبق مقررات مذکور در فصل پنجم این
قانون قابل پرداخت باشد نیز در حکم کرایه حمل است. وجوه‌متعلقه به مالک کشتی بابت
قراردادهای بیمه و جوائز و کمکهای ملی جزء ملحقات کشتی یا ملحقات کرایه حمل محسوب
نمی‌شود.
حقوق ممتاز پیش‌بینی شده به نفع اشخاصی که در خدمت کشتی هستند بدون رعایت مفاد
بند ۲ از ماده ۲۹ شامل تمام کرایه حمل ناشی از کلیه‌سفرهائی است که کشتی در مدت
اعتبار همان قرارداد استخدام انجام داده است.
ماده ۳۶ ـ حق تقدم مطالبات.
مطالبات مختلف مربوط به یک واقعه همزمان فرض می‌شود.
مطالبات ممتاز ناشی از آخرین سفر مقدم بر مطالبات سفرهای قبلی است ولی مطالبات
ناشی از یک قرارداد استخدامی که برای چندین سفر منعقد شده‌باشد با مطالبات مربوط
به آخرین سفر از حیث امتیاز مساوی خواهد بود.
مطالبات مذکور در بندهای ماده ۲۹ که در یک ردیف هستند دارای حقوق ممتاز متساوی
می‌باشند و در صورت عدم کفایت برای تأدیه وجوه مطالبات‌به نسبت طلب بین بستانکاران
تقسیم خواهد شد.
مطالبات مربوط به یک سفر به ترتیب مندرج در ماده ۲۹ مشمول حق ممتاز خواهد بود.
مطالبات مندرج در هر یک از بندهای ۳ و ۵ ماده ۲۹ به ترتیب عکس تاریخ ایجاد پرداخت
خواهد شد.
ماده ۳۷ – حق ممتاز در مورد هزینه انتقال بقایای کشتی.
در مواردی که کشتی یا شناورهای مغروق یا مصدوم و یا بقایای آنها موجب مزاحمت
کشتیرانی گردند و مالک از انتقال آنها و رفع موانع خودداری نماید‌سازمان بنادر و
کشتیرانی می‌تواند آنها را به هزینه خود به محل مناسبی انتقال داده و در صورت عدم
پرداخت هزینه‌های مربوطه از طرف مالک آنها را‌توقیف و به فروش رسانیده و مطالبات
خود را با رعایت مفاد مواد ۲۹ و ۳۶ این قانون و مقدم بر سایر طلبکاران از حاصل
فروش تأمین نماید.
ماده ۳۸ ـ آثار انتقال مالکیت.
انتقال مالکیت کشتی تأثیری در حقوق ممتاز نخواهد داشت.
ماده ۳۹ ـ مدت مرور زمان
الف – دارنده حقوق ممتاز چنانچه ظرف مدت یک سال در مقام استیفاء حقوق ممتاز بر
نیایید حق امتیاز خود را از دست خواهد داد. در مورد‌مطالبات ناشی از تهیه مایحتاج
کشتی مندرج در بند ۵ ماده ۲۹ مدت مزبور شش ماه است.
ب – شروع مدت مذکور به ترتیب ذیل است:
۱ ـ در مورد حق‌الزحمه مربوط به کمک و نجات در دریا از روزیست که عملیات مربوط به
آن خاتمه می‌یابد.
۲ ـ در مورد خسارت ناشی از تصادم و سایر سوانح و آسیب جسمانی از روزیست که خسارت
وارد شده است.
۳ ـ در مورد فقدان یا خسارات محمولات و اثاث از روزیست که محمولات یا اثاث تحویل
داده شده و یا بایستی تحویل داده شده باشد.
۴ – در مورد تعمیر و تهیه مایحتاج کشتی و سایر موارد پیش‌بینی شده در بند ۵ ماده
۲۹ از روزی است که طلب ایجاد شده است.
۵ – در سایر موارد از روزی است که دین از لحاظ مدت و جهات دیگر قابل مطالبه باشد.
ج – تقاضای مساعده یا وجه علی‌الحساب از طرف کارکنان کشتی مندرج در بند ۲ ماده ۲۹
تابع حکم این ماده نیست و قابل مطالبه تلقی نمی‌شود.
د – هر گاه توقیف کشتی در دریای ساحلی کشوری که اقامتگاه یا مرکز عملیات مدعی است
مقدور نباشد دادگاه می‌تواند مهلت‌های فوق را از روز‌ایجاد طلب حداکثر برای مدت سه
سال تمدید نماید.
ه – حق رجحان نسبت به کرایه حمل کشتی تا زمانی ممکن است که کرایه وصول نشده یا
وجوه آن در ید فرمانده یا نمایندگان مالک کشتی باشد.نسبت به ملحقات کرایه حمل نیز
به همین ترتیب عمل خواهد شد.
ماده ۴۰ – تعمیم مقررات.
مقررات مذکور در این فصل در مورد کشتیهایی که توسط شخصی غیر از مالک اداره و
بهره‌برداری شده و یا وسیله مستأجر اصلی مورد بهره‌برداری قرار‌گیرد نیز
لازم‌الاجرا است به استثنای مواردی که از مالک به طور غیر قانونی خلع ید شده و یا
طلبکار حسن نیت نداشته باشد.
ماده ۴۱ – حق رجوع به فروشنده.
دارندگان حقوق ممتاز ظرف سه ماه از تاریخ آخرین آگهی فروش کشتی موضوع ماده ۲۵ حق
رجوع به فروشنده را خواهند داشت.