قوانین آئین نامه اجرایی سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب ۱۳۸۰ رئیس قوه قضائیه با اصلاحات و الحاقات ۱۳۸۹ بخش دو ـ مقررات عمومی فصل دوم ـ امور داخلی، برنامه های روزانه، تغذیه و بهداشت
ماده ۶۶ تا ماده ۱۱۷
ماده ۶۶ ـ در صورت امکان به هر زندانی یک اطاق با وسائل لازم داده میشود و هرگاه زندانیان به طور دسته جمعی نگهداری شوند باید منتهای کوشش و دقت را در انتخاب افراد یک گروه از حیث تناسب سن و جهات دیگر بخصوص به هنگام خواب به عمل آورده و مخصوصاً در شب بازدید و نظارت بیشتری دربارۀ آنان اعمال گردد.
ماده ۶۷ ـ لوازم آسایشگاه برای هر زندانی عبارت است از: تختخواب، تشک، بالش، دوتخته پتو، ملحفه برای پتو و تشک و بالش (تغییر محل این لوازم در آسایشگاه بدلخواه زندانی ممنوع است).
ماده ۶۸ ـ زندانیان مکلفند در حفظ و نگهداری و نظافت کامل لوازم زندان مراقبتهای لازم را به عمل آورند.
ماده ۶۹ ـ زندانی به هیچ وجه حق روشن کردن آتش و استفاده از چراغهای خوراک پزی و نگهداری نفت و بنزین و وسائل برقی و سایر مواد محترقه را در داخل زندان یا بازداشتگاه ندارد.
ماده ۷۰ ـ برنامه روزانه زندانها و بازداشتگاهها بایستی بدون تبعیض و استثناء دربارۀ کلیه زندانیان یکسان به مورد اجرا گذاشته شود. برنامه زندانها و بازداشتگاهها به شرح زیر است:
اذان صبح، بیدار باش و تا طلوع آفتاب انجام فرائض دینی و استحمام و نظافت آسایشگاه و انجام امور شخصی، طلوع آفتاب ورزش اجباری صبحگاهی، صرف صبحانه و سپس شرکت در کلاسها یا کارگاهها. ظهر تا ۲ بعد از ظهر انجام فرائض دینی و صرف نهار و استراحت، ۲ بعد از ظهر به بعد شرکت در کلاسها یا کارگاهها. مغرب بجای آوردن فرائض دینی. شام و ساعت ۲۲ خاموشی.
تبصره ـ در صورتی که تلویزیون برنامه آموزشی مفیدی برای زندانیان داشته باشد ریاست زندان میتواند خاموشی را تا پایان برنامه تلویزیون به تأخیر اندازد.
ماده ۷۱ ـ بیماران و افراد سالخورده با صدور گواهی معذوریت از طرف پزشک زندان و تأیید آن توسط مسئول بهداری برای مدتی که در گواهی تصریح میگردد از اجرای برنامه های روزانه معاف خواهند بود.
ماده ۷۲ ـ در موقع امتحانات و بنا به ضرورت، برای مطالعه و به منظور تشویق زندانیان با کسب اجازه کتبی از مسئول زندان، استفاده از روشنائی با رعایت سکوت کامل بدون ایجاد مزاحمت برای دیگران مجاز میباشد.
ماده ۷۳ ـ پس از خاموشی باید در محوطه زندان سکوت کامل برقرار باشد. همچنین در موقع کار و تحصیل و گردش و ورزش و تفریحات سالم و انجام وظائف جاری رعایت نزاکت و ادب و احترام و متانت در گفتار و کردار و رفتار در همه جا و تمام ساعات شبانه روز الزامی است.
ماده ۷۴ ـ فریاد زدن، آواز خواندن با صدای بلند، جرو بحث و گفتگوهای تند که مخل امنیت زندان گردد، مشاجره و ارتکاب هر عمل فردی یا دسته جمعی که نظم و آرامش داخل زندان را مختل سازد، صحبت و اشاره کردن به هر نحوی از انحاء از پنجره های زندان با خارج مطلقاً ممنوع است.
ماده ۷۵ ـ بازدید بدنی و لوازم همراه زندانیان هنگام ورود و خروج به زندان و آسایشگاه به هر علتی الزامی است.
ماده ۷۶ ـ زندانیان باید مطابق موازین اسلامی تحت نظارت مراقبین مسئول امور تربیتی زندان بوده و از آنان حداقل روزی دو نوبت صبحها قبل از شروع ورزش و شبها موقع ورود به آسایشگاه سرشماری به عمل آید.
ماده ۷۷ ـ محل کار و آسایشگاه و اشیاء زندانی مطابق دستور رئیس زندان یا جانشین او بازرسی میشود. تمرد یا مقاومت در برابر مأموران بازرسی و سرپیچی از اجرای دستور آنها موجب تنبیهات انضباطی متمرد خواهد شد.
ماده ۷۸ ـ برای حفظ آرامش و امنیت داخل زندان و بازداشتگاه باید حداقل ماهی یکبار کلیۀ اماکن و لوازم و اشیاء زندانیان به وسیلۀ گروهی با انتخاب رئیس زندان یا جانشین او و تحت تعلیم و نظارت آنان بازرسی شود و با تنظیم صورتمجلس گزارش کار بطور مرتب در پوشه مخصوص بازرسی زندان یا بازداشتگاه بایگانی شود.
ماده ۷۹ ـ میخ زدن یا نوشتن روی دیوارهای زندان یا بازداشتگاه، ترسیم و نقاشی و الصاق عکس و هرگونه نوشتهای در آسایشگاه ممنوع است مگر در موارد خاص با اجازه رئیس زندان.
ماده ۸۰ ـ دست زدن زندانیان به سیم کشی و تغییر محل لوازم الکتریکی یا تعویض آن به وسیله زندانیان در زندان و بازداشتگاه به کلی ممنوع است.
ماده ۸۱ ـ زندانی باید هر روز صبح قبل از خروج از آسایشگاه نسبت به نظافت اطاق و لوازم آن و مرتب کردن رختخواب خود اقدام نماید. آویزان کردن لباس و لوازم شخصی در آسایشگاه ممنوع است بدین منظور اشکافهای مخصوص تهیه و در اختیار زندانیان قرار میگیرد.
ماده ۸۲ ـ استعمال دخانیات در اماکن مسقف مطلقاً ممنوع است، مسئولین مربوطه در زندان مکلفند تمهیدات لازم جهت ترک سیگار را فراهم نمایند.
ماده ۸۳ ـ زندانیان مجاز به نگهداری و همراه داشتن پول در زندان نمی باشند و جهت رفع نیازمندیها و احتیاجاتشان مسئولین زندان مکلفند با استفاده از روشهای قابل اجرا تمهیداتی را فراهم نموده تا زندانیان بتوانند از محل موجودی خود نسبت به خرید از فروشگاهها و تهیه سایر مایحتاج خود اقدام نمایند. دستور العمل موضوع این ماده از سوی سازمان به ادارات کل زندانها ابلاغ خواهد شد.
تبصره ـ در صورت کشف وجوه نقدی و اوراق بهادار چنانچه زندانی، از وجه نقد استفاده های نامشروع، از قبیل قماربازی و دادن رشوه نماید، وجوه مذکور توقیف و مراتب طی گزارشی به مرجع قضائی ارسال میگردد و چنانچه استفاده های نا مشروع از آن بعمل نیامده باشد ضمن طرح موضوع در شورای انضباطی وجوه مزبور به حساب وی منظور گردیده و در مورد اوراق بهادار حسب مورد تصمیم قانونی اتخاذ میگردد.
ماده ۸۴ ـ در صورت کشف اشیاء ممنوعه چنانچه صرف نگهداری آن جرم باشد، موضوع طی گزارشی به مرجع قضائی جهت اتخاذ تصمیم ارسال میگردد و در غیر اینصورت ضمن طرح در شورای انضباطی تا پایان مدت حبس اشیاء مذکور توقیف و نگهداری و یا طی صورتجلسه تحویل خانوادۀ زندانی میشود.
ماده ۸۵ ـ مواد مذکور در دو مادۀ فوق در سه نسخه صورتجلسه شده یک نسخه نزد مرجع قضائی مربوطه و یک نسخه در پروندۀ زندانی بایگانی و نسخۀ دیگر به زندانی تحویل میگردد.
ماده ۸۶ ـ پوشیدن لباس مخصوص زندانی، برای زندانیان الزامی نیست مگر به تشخیص رئیس زندان.
تبصره ـ در مواردی که پوشیدن لباس مخصوص زندانی الزامی باشد، رنگ و شکل لباس زندانیان در سراسر کشور متحدالشکل بوده و بر حسب فصول و مناطق مختلف و چگونگی و میزان آن از سوی سازمان تعیین خواهد شد. در اینگونه موارد زندانیان میتوانند با کسب اجازه از رئیس زندان بر حسب ضرورت پزشکی و بهداشتی از البسه زیر شخصی و یا لباس اضافی و کرست طبی استفاده نمایند و این عمل نباید وضع شکل لباس مخصوص زندان را تغییر دهد.
ماده ۸۷ ـ به تشخیص دایره مددکاری از سوی زندان سالیانه به زندانیان نیازمند به میزان مناسب لباس داده شده و مایحتاج بهداشتی ضروری زندانیان نسوان نیز تأمین میشود.
تبصره ـ استفاده از بند شلوار و کمربند و نظائر آن بجز شرکت در برنامه های ورزشی که از سوی سازمان مجاز تشخیص داده میشود ممنوع میباشد.
ماده ۸۸ ـ برنامۀ غذایی زندانیان به تناسب فصول سال به وسیله مدیرکل هر استان تصویب و به زندانها ابلاغ میگردد. ادارات مالی و تدارکاتی و انبارهای زندان بر طبق برنامۀ تنظیمی نسبت به تأمین اعتبار و تهیه و تحویل مواد اولیه و دقت در مرغوبیت نوع آن اقدام مینمایند.
تبصره ـ مدیران کل استانها میبایست با توجه به شرایط و احتیاجات اقلیمی هر محل نسبت به تغییرات برنامۀ غذائی در محدودۀ اعتبار مصوب اقدام نمایند.
ماده ۸۹ ـ غذای روزانه در سه وعده به ترتیب زیر به زندانیان داده میشود. صبحانه، نهار، شام و اغذیه لازم که دارای کالری و ویتامینهای کافی باشد طبق برنامه های غذائی مصوب و متناسب با شرائط آب و هوا در هر محل با چای و آب آشامیدنی سالم در اختیار زندانیان گذارده میشود. در تهیه وسائل ضروری برای جلوگیری از فساد مواد اولیۀ خواروبار و در تنظیف ظروف و محوطۀ آشپزخانه از طرف مسئولان مربوطه اهتمام کافی و مستمر به عمل آید.
تبصره ۱ ـ زندانیان باید غذای خود را در صورت امکان در سالن غذا خوری زندان صرف نمایند.
تبصره ۲ ـ زندانیان بیمار طبق برنامه و نظریۀ پزشک معالج در مدتی که برای آنان تعیین شده است از غذای مخصوص بهداری استفاده خواهند نمود.
ماده ۹۰ ـ برنامه روزانه زندانیان و برنامۀ غذایی آنان در ماه مبارک رمضان از سوی سازمان اعلام خواهد شد.
ماده ۹۱ ـ حداقل برنامۀ غذایی عبارت است از:
نان و پنیر و چای برای صبحانه و نهار یا شام، سبزیجات تازه یا خشک، برنج، سیب زمینی، پیاز، حبوبات، انواع لبنیات، تخم مرغ و میوۀ فصل میباشد و در هر هفته حداقل سه بار به زندانیان نهار یا شام با گوشت داده میشود.
تبصره ـ نوع غذا برای کلیۀ زندانیان هر زندان یکسان طبخ و توزیع میگردد.
ماده ۹۲ ـ لوازم غذا خوری برای هر زندانی عبارت است از: بشقاب ـ کاسه ـ لیوان و قاشق (درصورت امکان از جنس ملامین).
ماده ۹۳ ـ نظافت آشپزخانه، سالن غذاخوری، شستشو و خشک کردن ظروف و لوازم آنها بدون تبعیض و استثناء طبق برنامۀ زندان به عهدۀ کلیۀ زندانیان میباشد.
ماده ۹۴ ـ در داخل زندانها به اندازه احتیاج با سرمایه بنگاه تعاون، حرفه آموزی و صنایع زندانیان کشور و یا زندان، فروشگاههای لازم تأسیس و رئیس زندان از نظر حفاظت و مسئولیتی که به عهده دارد بر آنها نظارت خواهد داشت.
تبصره ۱ ـ تعیین اجناس و مواد مجاز برای فروش در فروشگاههای زندان با توجه به ضرورت حفظ بهداشت و امنیت داخلی زندان با رئیس زندان و تعیین نرخ حسب مورد با بنگاه تعاون، حرفه آموزی و صنایع زندانیان کشور یا زندان است.
تبصره ۲ ـ اجناس و لوازم فروشگاههای زندان باید به قیمت عادلانه روز بوده و در صورت وجود اجناس تعاونی الزاماً با قیمت تعاونی فروخته شود.
تبصره ۳ ـ صورت ریز مواد و اجناس موجود به نرخ عادلانه به امضای مسئول فروشگاههای زندان در تابلوئی که به همین منظور در مدخل فروشگاه نصب میگردد درج و در معرض دید مشتریان گذارده میشود.
تبصره ۴ ـ رؤسای زندانها مکلفند نظارت کامل بر نرخ اجناس داشته باشند و چنانچه تخلفی صورت گیرد متخلفین را به مراجع مربوطه معرفی نمایند.
ماده ۹۵ ـ زندانیان و ملاقات کنندگان میتوانند اقلام مورد نیاز خود را از فروشگاههای داخل زندان تهیه نمایند. مگر اینکه زندانی به علت تنبیه انضباطی یا دستور پزشک از این امر منع گردیده باشد.
تبصره ـ فروش لوازم تجملی و مواد محرکه و دارو و وسائل برقی در فروشگاههای زندان ممنوع است.
ماده ۹۶ ـ وضع اماکن زندان عموماً و آسایشگاه زندانیان خصوصاً باید منطبق با اصول بهداشتی باشد.
ماده ۹۷ ـ نظافت داخل آسایشگاه، راهروها، حیاط هواخوری، سرویسها، سالن اجتماعات، نمازخانه، کتابخانه، کارگاهها و مؤسسات صنعتی، کشاورزی و خدماتی و امثال آن تحت برنامه ریزی و نظارت زندان به عهدۀ زندانیان است. اجیر کردن زندانی توسط زندانی دیگر به هر نحو ممنوع است.
تبصره ـ با زندانیان بیمار و سالخوردگان و کسانی که قادر به انجام کارهائی از قبیل موضوع مادۀ فوق نباشند وفق ماده ۷۱ رفتار خواهد شد.
ماده ۹۸ ـ بهداری زندان مکلف است حداقل ماهی یکبار نسبت به تست پزشکی کلیه زندانیان اقدام نماید.
ماده ۹۹ ـ حتی الامکان باید ترتیبی اتخاذ شود که احتیاجات درمانی و بهداشتی زندانیان بیمار در داخل زندان تأمین شود تا به انتقال زندانی به خارج از زندان نیازی نباشد. معهذا در موارد ضروری خروج زندانی از زندان برای معالجه بایستی با تأیید بهداری زندان و اجازۀ رئیس زندان و موافقت قاضی ناظر زندان باشد. در موارد فوری زندانی بیمار به دستور پزشک یا بهداری زندان و اجازۀ رئیس زندان یا جانشین او به بیمارستان اعزام میگردد و مراتب باید در اسرع وقت کتباً به مرجع قضائی ذیصلاح گزارش شود.
تبصره ـ مراجع قضائی و مسئولین زندانها موظفند وضع زندانیان بیمار صعب العلاج یا غیر قابل علاج را رسیدگی و حسب مورد مطابق مقررات به آنان مرخصی اعطا یا با رعایت سایر مقررات مربوطه از طریق عفو یا آزادی مشروط موجبات آزادی آنان را فراهم نمایند.
ماده ۱۰۰ ـ هزینۀ درمان عوارض و بیماریهائی که ضرورت یا فوریت درمان ندارند و یا در اثر تقصیر ناشی شده است به عهدۀ زندانی و یا مقصر میباشد.
ماده ۱۰۱ ـ کلیه اماکن زندان باید حداقل ماهی یکبار ضدعفونی شود مگر اینکه به علت ظهور حشرات یا بروز اپیدمی و اشاعۀ ویروس، بیماریهای موسمی و محلی ایجاب نماید زودتر از موعد مقرر نسبت به گندزدائی لوازم مربوطه و سمپاشی اطاقها در محوطه زندان اقدام شود.
ماده ۱۰۲ ـ در کارگاهها و اماکنی که زندانیان در آن به کار اشتغال دارند پنجره ها باید به اندازۀ کافی وسیع باشد تا نور و هوای آزاد به قدر کافی داخل شود و در صورت لزوم برای کار و مطالعۀ آنها نور مصنوعی فراهم گردد. مجاری فاضلاب همیشه باید باز باشد و در رفع عفونت و آلودگی در محوطه و اماکن زندانها مراقبت و اقدام لازم و دائم به عمل آید.
ماده ۱۰۳ ـ در هر زندان باید وسایل استحمام زندانیان فراهم بوده و زندانی به محض ورود به زندان استحمام نماید.
ماده ۱۰۴ ـ گرمابه و مستراح و دستشوئی زندان باید همیشه تمیز و نظیف باشد و به اندازۀ کافی دوش سرد و گرم در دسترس زندانیان گذاشته شود تا بتوانند با توجه به فصول سال حداقل در هفته یکبار استحمام نمایند.
ماده ۱۰۵ ـ تراشیدن موی سر زندانی الزامی نیست، مگر به موجب رأی مرجع قضایی و یا در جرائم معینه ابلاغی از سوی سازمان.
ماده ۱۰۶ ـ بهداری زندان مکلف است برای پیشگیری از سرایت بیماریهای واگیردار مانند بیماریهای آمیزشی و سل و غیره اقدام و با استفاده از همکاری و کمکهای مالی و فنی وزارتخانه ها و مؤسسات و انجمنها نسبت به تهیه محل و دارو برای درمان کامل بیماران مذکور و همچنین معتادان مواد مخدر یا الکل اقدام نماید.
ماده ۱۰۷ ـ بهداری زندان موظف است از زندانی تازه وارد معاینات کامل پزشکی به عمل آورده در صورت لزوم با انجام آزمایشهای تشخیص طبی برنامه ریزی و حسب مورد نسبت به درمان یا معرفی وی به مراکز مربوطه اقدام و کلیه اقدامات پزشکی در پرونده زندانی درج گردد.
ماده ۱۰۸ ـ هرگاه زندانی تازه وارد نسخه یا داروئی همراه داشته باشد اخذ و در اختیار بهداری زندان قرار میگیرد تا به تجویز پزشک به او داده شود و هرگاه دارو جنبه حیاتی برای زندانی دارد بایستی فوراً پس از معاینه و تجویز پزشک در اختیار وی قرار گیرد.
ماده ۱۰۹ ـ هر زندانی به محض احساس کسالت جریان را به مسئول امور نگهبانی زندان اطلاع داده و با اخذ معرفینامه به بهداری زندان اعزام و دارو و دستورهای لازم پزشکی را دریافت میدارد.
ماده ۱۱۰ ـ زندانی باید در حضور پزشک یا پزشکیار و یا سایر مسئولین داروی مورد احتیاج را مصرف نماید. نگهداری دارو در آسایشگاه ممنوع است، مگر در مواقع ضروری و با تشخیص پزشک.
ماده ۱۱۱ ـ با تشخیص پزشک بهداری زندان در صورت ضرورت، زندانی بیمار در بیمارستان زندان بستری خواهد شد. گواهی تشخیص ضرورت کتباً باید در پرونده بیمار قید گردد.
ماده ۱۱۲ ـ زندانیان مبتلا به بیماریهای روانی، واگیردار و پرخطر باید با لحاظ نظر پزشک متخصص و نیز سیاستهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به صورت مجزا نگهداری و معالجه شوند.
ماده ۱۱۳ ـ سازمان میتواند در صورت لزوم نسبت به بیمه درمانی زندانیان و یا انعقاد قرارداد با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اقدام نماید.
ماده ۱۱۴ ـ معاینه و عنداللزوم معالجۀ زندانیان بیمار به عهدۀ زندان است.
تبصره ـ در صورت نیاز زندانیان بی بضاعت، به دندان مصنوعی، عصا، اعضای مصنوعی، صندلی چرخدار و عینک، انجمن حمایت از زندانیان مکلف به تأمین آن میباشد.
ماده ۱۱۵ ـ تمارض زندانیان به هر نحو از انحاء به تشخیص پزشک زندان موجب تنبیه انضباطی خواهد بود.
ماده ۱۱۶ ـ رئیس بهداری زندان موظف است همه روزه اول وقت از کلیه زندانیان بیمار که در بیمارستان زندان بستری هستند عیادت نموده و پس از پرسش از وضعیت آنان و حصول اطمینان از حسن مراقبت پزشکان و پرستاران نسبت به معالجه و تغذیۀ صحیح بیماران نظارت کامل و مستمری بعمل آورد.
تبصره ـ رئیس بهداری هر زندان باید پزشک باشد و در مراکزی که این امکان وجود ندارد، فرد مطلع و آشنا به مسائل پزشکی عهده دار این مسئولیت خواهد بود.
ماده ۱۱۷ ـ در صورت فوت زندانی، رئیس زندان مکلف است مراتب را فوراً به مرجع قضائی محل و پزشک قانونی و قاضی ناظر زندان اعلام و پس از صدور مجوز از سوی مرجع قضائی مربوطه جنازه را حسب مورد به بستگان او تحویل و یا پس از تشییع، دفن نموده و وجوه و لوازم شخصی او با نظر قاضی ناظر زندان بر طبق صورتمجلس و رعایت نکات لازم به ورثه قانونی وی تحویل و رسید اخذ گردد.
هرگاه متوفی بدون وارث باشد باید در اسرع وقت با نظر مقام قضائی ذیصلاح نسبت به تعیین تکلیف لوازم شخصی او در زندان اقدام شود و در صورت امکان تجهیز متوفی با اذن اولیاء باشد.
موسسه حقوقی وکلای رای مثبت در راستای حمایت تخصصی از موکلین خود از وکلای پایه یک دادگستری و متخصص در دعاوی حقوقی و کیفری استفاده می نماید .
موسسه حقوقی وکلای رای مثبت در مواجه با دعاوی کیفری از وکلای پایه یک دادگستری که تخصص خود را در امور کیفری قرار دادهاند استفاده می نماید از جمله مهمترین اقسام وکیل کیفری می توان به وکیل قتل و ضرب وجرح عمدی، وکیل سایبری و جرایم رایانه ای ، کلاهبرداری ،وکیل جعل اسناد، وکیل خیانت در امانت ،وکیل مواد مخدر ،وکیل جرایم پزشکی، وکیل جرایم رانندگی ، وکیل روابط نامشروع و غیره اشاره نمود .
موسسه حقوقی وکلای رای مثبت در مواجه با پرونده های حقوقی و کیفری با به کارگیری از وکیل پایه یک دادگستری و متخصص در آن حوزه به صورت تخصصی و خرد جمعی عمل نموده و حافظ حقوق موکلین خود به بهترین شکل ممکن می باشد.