شرایط اساسی صحت معامله

روزانه هزاران و شاید میلیون ها معامله در جای جای کشور ما در حال انجام شدن باشد.اما آیا همه آن ها از نظر حقوقی صحیح هستند؟ در این مقاله به شرایطی خواهیم پرداخت که می تواند صحت یا معتبر نبودن یک معامله را رقم بزند.

عقود و معاملاتی که انجام می گردد از تعداد و تنوع بسیاری برخوردار هستند و هر کدام شرایط مخصوص به خود را دارند اما یک سری شرایط هم وجود دارد که مربوط به یک یا چند معامله نیست بلکه می بایست در تمام معاملات رعایت شود تا صحیح و قانونی تلقی شوند. در واقع وجه اشتراک تمام معاملات این است که باید شرایط صحت را داشته باشند. طبق ماده ۱۹۰ قانون مدنی این شرایط عبارتند از:

ماده ۲۱۰ تا ماده ۲۱۳

• قصد و  رضای طرفین: منظور از این امر قصد و رضای دو طرف در زمان انجام معامله و به عبارتی در لحظه انعقاد آن است. برای قانون گذار مهم است که طرفین در زمان انجام معامله اراده سالم و رضایت قلبی داشته باشند و برای مثال با زور، اجبار، تهدید و فشار روانی تن به این کار نداده باشند.قصد و رضا در زبان حقوقی تفاوت هایی با هم دارند اما عموما باید پشت سر هم قرار بگیرند تا یک پایه معامله استوار شود و معتبر تلقی گردد.

رضا تمایلی است که در فرد پس از سنجیدن سود و زیان شخصی برای انجام یک معامله ایجاد می شود و قصد تصمیمی است که فرد پس از به وجود آمدن رضایت درونی برای انجام آن می گیرد.

سوال: حکم معاملات شخص دیوانه چیست؟

عقل سلیم حکم می کند که با دیوانه یا سفیه قرارداد منعقد نکنیم چون اینان درک درستی از وضعیت ندارند و نمی توانند تشخیص دهند که چه معامله ای به سود یا ضررشان است. بالتبع، قانون گذار نیز در جهت حمایت از این افراد و کسانی که با ایشان معامله می کنند، چنین قراردادهایی را به دلیل نداشتن قصد و رضای سالم صحیح نمی داند.

• اهلیت طرفین: اهلیت شایستگی ای است که انسان به حکم قانون برای دارا شدن و اعمال حق پیدا می کند . ماده ۲۱۱ قانون مدنی اشخاص بالغ، عاقل و رشید را شایسته برای معامله یا به عبارتی اهل می شناسد. اهلیت به طور کلی به دو دسته تمتع و استیفا تقسیم می گردد.

ماده ۲۱۰ تا ماده ۲۱۳

اهلیت تمتع توانایی انسان برای دارا شدن حق و تکلیف است و هر انسانی که زنده متولد شود چنین اهلیتی را داراست. برای درک بیشتر یک مثال می زنیم و آن اینکه یک نوزاد تازه متولد شده می تواند پای به پای بزرگترها از اشخاص خانواده اش ارث ببرد و بعضا ایشان حتی می تواند افرادی را ارث بری محروم نماید که در جای خود به طور مفصل به این بحث پرداخته خواهد شد.

اهلیت استیفا توانایی و شایستگی فرد برای اجرا و اعمال حق است که خود دارای شرایطی است. گفتیم که هر کسی که زنده به دنیا بیاید می تواند صاحب حق و تکلیف گردد. اما باید دانست که شخص برای اعمال این حق و حقوق باید ویژگی هایی داشته باشد تا قانون گذار از وی حمایت کرده و عمال او را صحیح در نظر بگیرد. بر خلاف اهلیت تمتع، همه انسان ها از اهلیت استیفا برخوردار نیستند در مقالات بعدی به صورت مفصل تری به مبحث اهلیت پرداخته خواهد شد.

• معین بودن مورد معامله: مورد معامله مال یا کاری است که قرار است از معامله مزبور حاصل شود. برای مثال مورد معامله ما در جواهر فروشی، گردن بند طلاست و یا در آپاراتی مورد معامله تعمیر ماشین خواهد بود.
• مشروعیت جهت معامله: جهت در واقع انگیزه ای است که معامله کننده را به سوی انجام معامله سوق می دهد و بر خلاف علت که در تمام معاملات یکسان است جهت می تواند متفاوت باشد برای مثال انگیزه شخصی یک نفر از خرید خانه می تواند تبدیل آن به دفتر کار، سکونت و … باشد. طبق قانون مدنی ذکر جهت در معاملات ضروری نیست اما اگر مطرح گردد حتما می بایست مشروع باشد و الا آن معامله از درجه اعتبار ساقط و باطل خواهد بود. برای مثال انگیزه شخصی یک نفر برای اجاره خانه شما تبدیل آن به قمارخانه است اگر این جهت  در اجاره نامه ذکر گردد، این معامله محکوم به بی اعتباری است اما در صورت عدم ذکر این مورد، عقد مزبور کماکان صحیح خواهد بود. چرا که شما به عنوان صاحب خانه ممکن است نتوانید حدس بزنید که انگیزه این مستاجر از اجاره منزل شما چیست؟

ماده ۱۹۰

با فقدان هریک از این شرایط عقد صحیحی به وجود نخواهد آمد و بسته به اینکه کدام شرط وجود نداشته باشد عقد می تواند باطل یا غیرنافذ باشد که در ذیل به تفاوت هر یک می پردازیم.

عقد صحیح: عقدی است که تمام ۴ شرط پیش گفته را دارا باشد.

عقد باطل: عقدی است که یا چند شرط از شروط اساسی را نداشته باشد و به همین دلیل هیچ اعتباری نداشته و اثر قانونی ای بر آن مترتب نیست 

عقد غیرنافذ: عقدی است که فقط یکی از شروط پیش گفته یعنی قصد و رضای طرفین را نداشته باشد که البته در پاره ای موارد این امر قابل رفع است. در صورتی که هیچ قصدی وجود نداشته باشد قرارداد مورد نظر باطل است اما در اگر رضایت شخص مخدوش باشد مثل اینکه تحت اجبار و فشار روانی تن به انجام معامله داده باشد این معامله که موسوم به معامله اکراهی است غیرنافذ می باشد. در این حالت شخص اکراه شده پس از انجام معامله می تواند به این امر رضایت داده و معامله را تنفیذ نماید. در واقع می توان گفت که عقد غیرنافذ عقدی است میانه؛ عقدی که نه صحیح است و نه باطل صرف.

و به همين علت نيازمندي به وكلاي متخصص كه در زمينه ي تجاري فعاليت داشته باشند بيشتر احساس ميشود، و شديداً  توصيه ميشود كه در امور تجاري به هيچ عنوان بدون وكيل تجاری یا وکیل شرکت ها وارد نشويد و از ابتدا كه در صدد انعقاد يك قرارداد هستيد از همراهي یک وکیل پایه یک دادگستری و يك وكيل متخصص در حوزه ي  اسناد تجاری مانند چک صیادی از وکیل چک و سفته  از وکیل سفته و قراردادهاي تجاري و یا مطالبه وجه التزام  از وکیل مطالبه وجه التزام  بهره بگيريد.

 وکیل حقوقی  در موسسه رای مثبت با سال ها تجربه فعالیت موفق حقوقی در قراردادها و دعاوی تجاری ایران و سایر کشورها، وبا همکاری وکلای توانمند خود و وکیل قرارداد معتقد است اعتماد و اطمینان موکلین بهترین سرمایه و تبلیغ برای ما بوده و با استفاده از تجارب و علم به روز، سعی در کسب اطمینان بیشتر از جانب موکلین حوزه ی تخصصی دعاوی تجاری بوده است.

وکلای متخصص و مجرب موسسه حقوقی رای مثبت  در زمینه دعاوی مطالبه‌ی خسارت قراردادی آماده‌ی ارائه هر گونه مشاوره و خدمات حقوقی در زمینه جعاله و رهن و مبایعه و قولنامه … می‌باشد.

از تخصصی ترین دعاوی حقوقی، دعاوی ملکی است وکلای رای مثبت با داشتن کادری مجرب شامل وکلای پایه ۱ دادگستری اعم از  دکترین و کارشناسان ارشد حقوق خصوصی به صورت کاملاً حرفه ای و تخصصی بوسیله  (وکلای بانک ها و شرکت های داخلی و بین المللی) با استفاده از تکنیک های ظریف فن دفاع در امور حقوقی و ملکی حافظ حقوق موکلین خود در بالاترین سطح ممکن می باشند. دعاوی وکیل ملکی اعم از حق کسب ، پیشه ، تجارت و حق سرقفلی ، الزام به تنظیم سند رسمی ، خلع ید، پیش فروش ساختمان ، ابطال ، فسخ ومطالبه ثمن مبایعه نامه و غیره می باشد.