اعاده در لغت به معنای بازگشت و جبران کردن و برگرداندن است. و اعاده دادرسی یک روش استثنائی اعتراض به آرای محاکم است که به موجب آن ، پرونده ای که با رای قطعی یا قطعیت یافته مختومه شده است، مجددا مفتوح ومورد رسیدگی قرار گیرد.
به شما پیشنهاد میشود بخش تنظیم درخواست اعاده دادرسی را نیز مطالعه کنید.
احکام قطعی به آرائی گفته می شود که مراحل بدوی و تجدید نظر را گذرانده باشد و یا به دلیل انقضای مهلت تجدید نظر خواهی به قطعیت رسیده باشد و یا قابل تجدید نظر نبوده باشد .احکام قطعی اعم از حقوقی و کیفری قابلیت اعتراض ندارد و پرونده برای اجرای حکم به واحد اجرای احکام ارسال می گردد . در قانون آیین دادرسی مدنی قانون گذار به صورت استثنایی و درموارد خاص مجوز رسیدگی مجدد به پرونده ها پس از قطعیت آرای صادره از محاکم حقوقی و کیفری را پیش بینی نموده است یکی از این موارد خاص و استثنایی اعاده دادرسی می باشد که در صورت پذیرش آن مطابق قانون امکان تغییر حکم قطعی وجود دارد.
از نظر قانونی ۴ روش برای اعتراض به احکام قطعی دادگاه وجود دارد :
۱)واخواهی : در لغت به معنی اعتراض کردن است هرگاه رای دادگاه در مرحله بدوی به صورت غیابی صادر شود و به ضرر خواهان باشد و در این حالت خواهان نسبت به رای درخواست تجدیدنظر نماید و مجدد بعد ازتجدیدنظر خواهی رای مجدد به صورت غیابی صادر شود و به ضرر خوانده باشد در این حالت هر چند حکم و رای قطعی شده اند اما شخص غائب امکان اعتراض و واخواهی دارد.
۲)اعتراض شخص ثالث: یکی از روش های مهم وقانونی برای شکایت از رای دادگاه است که در قانون ایین دادسی مدنی پیش بینی شده است در این روش شخص ثالث جز اصحاب دعوی نمی باشد و با صدور حکم قطعی ، حقوق او تحت تاثیر قرار می گیرد و وی می تواند نسبت به حکم قطعی اعتراض نماید.
۳)فرجام خواهی: یکی از طرق فوق العاده اعتراض به آرای محاکم می باشد که توسط عالی ترین مرجع قضایی کشور یعنی دیوان عالی کشور انجام می شود و به منظور انطباق یا عدم انطباق رای مورد درخواست فرجام خواهی با موازین شرعی و قانونی می باشد.
۴)اعاده دادرسی: به این معناست که حکمی قطعی در مورد موضوعی صادر شود و پس از صدور حکم قطعی در صورتیکه شرایط مقرر در قانون آیین دادرسی مدنی و یا کیفری بابت اعاده دادرسی وجود داشته باشد مجددا به پرونده رسیدگی می شود.
اعاده دادرسی به دو شکل عام و خاص می باشد ، اعاده دادرسی عام از طریق دیوان عالی کشور موضوع ماده ۴۷۶ قانون آیین دادرسی کیفری و اعاده دادرسی خاص از طریق رئیس قوه قضاییه موضوع ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری اعمال می شود.
۱)اعاده دادرسی عام فقط در احکام امکان دارد (بنابراین در مورد قرارهایی که مراجع کیفری صادر کرده اند امکان اعاده دادرسی عام وجود ندارد) اما اعاده دادرسی خاص در احکام و قرار های کیفری قابل اعمال است.
۲)فقط احکام محکومیت می تواند در مورد اعاده دادرسی عام قرار گیرد(نه حکم برائت) اما محکومیت و برائت می تواند مورد اعاده دادرسی خاص قرارگیرد.
۳) در اعاده دادرسی عام در پرونده های کیفری پرونده پس از پذیرش اعاده دادرسی به شعبه هم عرض دادگاه صادر کننده حکم قطعی فرستاده می شود ولی در اعاده دادرسی خاص پرونده به شعبی از دیوان عالی کشور که به این امر اختصاص داده شده است فرستاده می شود.
۱)اعاده دادرسی فقط در مورد تصمیمات قطعی امکان پذیر است و امکان اعاده دادرسی در مورد تصمیمات غیرقطعی وجود ندارد.
۲) بر خلاف واخواهی ، تجدیدنظر خواهی و فرجام خواهی مقید به مدت زمان خاصی نیستند یعنی حتی اگر ده ها سال از صدور حکم گذشته باشد باز هم امکان اعاده دادرسی در صورت احراز شرایط مقرر قانونی وجود دارد همچنین اجرا یا عدم اجرای مجازات نیز بی تاثیر است.
۳) نوع و میزان مجازات تاثیری در پذیرش یا رد اعاده دادرسی ندارد به عبارتی در صورت وجود سایر شرایط ، تمامی تصمیمات صرف نظر از نوع و یا میزان مجازات قابلیت اعاده دادرسی دارد ولو اینکه قابلیت تجدیدنظر یا فرجام خواهی نداشته باشد.
مطابق با ماده ۴۷۴قانون ایین دادرسی کیفری درخواست اعاده دادرسی در مورد احکام محکومیت قطعی دادگاه ها اعم از انکه حکم مذکور به اجرا گذاشته شده یا نشده باشد در موارد زیر پذیرفته می شود:
الف) کسی که به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد.
ب) چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب ان جرم به گونه ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای ان قائل شد.
پ) شخصی به علت انتساب جرم محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضایی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد ، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم ، بی گناهی یکی از انان احراز گردد.
ت) درباره شخصی به اتهام واحد ، احکام متفاوتی صادر شود.
ث) در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است.
ج)پس از صدور حکم قطعی ، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله ی جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر وی باشد.
چ) عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.
این ماده به اعاده دادرسی عام اشاره دارد.
اشخاصی که حق درخواست اعاده دادرسی دارند
مطابق ماده ۴۷۵ قانون ایین دادرسی کیفری اشخاصی که حق درخواست اعاده دادرسی دارند :
الف) محکوم علیه یا وکیل ، یا نماینده قانونی او در صورت فوت یا غیبت محکوم علیه ، همسر و وراث قانونی و وصی او
ب) دادستان کل کشور
پ)دادستان مجری حکم
یکی از تخصصی ترین و حساس ترین مقاطع رسیدگی در دعاوی کیفری ، اعاده دادرسی می باشد . اعاده دادرسی یکی از طرق فوق العاده رسیدگی به آرای قطعی می باشد . این مرحله با توجه به حساسیت و تخصصی بودن آن نیازمند دانش تخصصی و تجربه کاری و شناخت رویه قضایی می باشد . در واقع اعاده دادرسی آخرین فرصت و مرحله برای بازبینی پرونده و رسیدگی مجدد پرونده می باشد و این موضوع بر حساسیت این مرحله می افزاید . لذا بدین منظور توصیه می گردد قبل از تنظیم و تقدیم درخواست اعاده دادرسی به مرجع ذیصلاح از تجربه وکیل متخصص اعاده دادرسی در امور کیفری بهرمند گردید . وکیل اعاده دادرسی در امور کیفری وکیل پایه یک دادگستری می باشد که تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع کارشناسی ارشد و یا دکتری تخصصی در گرایش حقوق جزا و جرم شناسی سپری نموده و تمرکز کاری خود را دعاوی کیفری قرارداده است و بر قوانین جزایی و آیین دادرسی کیفری و نظریات مشورتی قوه قضاییه و آرای وحدت رویه در امور کیفری تسلط ویژه دارد . و بر فنون دفاع در امور کیفری مسلط می باشد . وکیل اعاده دادرسی در امور کیفری ظرفیت های قانونی و جهات موجه درخواست اعاده دادرسی را می شناسد و به صورت تخصصی از حقوق موکلین خود حمایت می نماید . وکیل متخصص اعاده دادرسی در امور کیفری از ۲ طریق و شیوه بسته به نوع پرونده و ظرفیت هاتی موجود در آن می تواند درخواست اعاده دادرسی نماید که در ذیل به اختصار توضیح آن خواهد آمد .
وکیل متخصص اعاده دادرسی در امور کیفری از ۲ طریق می تواند در راستای احقاق حقوق موکل خود اقدام نماید . روش اول همان اعاده دادرسی به صورت عام و موضوع ماده ۴۷۶ قانون آیین دادرسی کیفری می باشد. در این روش وکیل پایه یک دادگستری و متخصص اعاده دادرسی بدوا موضوع و پرونده خود را می بایستی با جهات مصرح در ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری انطباق داده و در صورتیکه این جهات در پرونده وجود داشته باشد می بایستی باذکر جهت یا جهات موجه برای اعاده دادرسی درخواست و یا دادخواست خود را تقدیم دیوان عالی کشور به عنوان عالی ترین مرجع قضایی ایران تقدیم نماید . در این مرحله پرونده به یکی از شعبات دیوان عالی کشور ارجاع و در خصوص تجویز یا عدم تجویز اعاده دادرسی با توجه به جهات عنوان شده در دادخواست تقدیمی اظهار نظر می گردد . اگر دیوان عالی کشور جهاتی را که وکیل متخصص اعاده دادرسی در دادخواست خود قید نموده است را موجه بداند با تجویز اعاده دادرسی پرونده را به شعبه هم عرض صادر کننده حکم قطعی ارسال می نماید . در این حالت پس از تجویز اعاده دادرسی ، شعبه مرجوع الیه نسبت به نقض یا تائید و ابرام حکم صادره مختار بوده و مبادرت به صدور رای می نماید . همچنین در صورتیکه شعبه دیوان عالی کشور جهات اعاده دادرسی دادخواست تقدیمی وکیل را موجه نداد با رد درخواست اعاده دادرسی پرونده را مختومه می نماید . در این مرحله با توجه به استثنایی و تخصصی بودن آن حضور وکیل متخصص اعاده دادرسی می تواند راهگشا و حافظ حقوق موکلین بوده و از تضییع حقوق آنان جلوگیری نماید.
روش دوم اعاده دادرسی در امور کیفری اعاده دادرسی به صورت خاص موضوع ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری می باشد . وکیل اعاده دادرسی موضوع ماده ۴۷۷ قانون آیین دادرسی کیفری می بایستی علاوه بر تسلط بر قوانین جزایی و قوانین کیفری ، تسلط و آگاهی کافی در خصوص ریشه شرعی احکام و انطباق یا عدم انطباق احکام با شرع و مسلمات فقه داشته باشد .زیراکه اعاده دادرسی موضوع این ماده صرفا بررسی پرونده و انطباق یا عدم انطباق حکم صادره با شرع و فقه می باشد . لذا در این دسته از اعاده دادرسی ها وکیل متخصص اعاده دادرسی می بایستی بدواً بررسی نماید که آیا حکم صادره با شرع بین مخالف می باشد و یا خیر . و این موضوع نیازمند دانش تخصصی و تجربه کاری در این حوزه می باشد . در صورتیکه درخواست اعاده دادرسی وکیل موضوع ماده ۴۷۷ قانوآینن دادرسی کیفری موجه باشد پس از بررسی اعاده دادرسی توسط کارشناسان حوزه ریاست محترم قوه قضاییه ، و موجه بودن درخواست تجویز اعاده دادرسی به دلیل مخالفت رای قطعی صادره با شرع بین توسط ریاست محترم قوه قضاییه صادر و پرونده به شعبه هم عرض دادگاه صادر کننده حکم قطعی جهت رسیدگی ماهیتی مجدد ارجاع می گردد .
. وکیل اعاده دادرسی در امور حقوقی وکیل حقوقی پایه یک دادگستری می باشد که تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع کارشناسی ارشد و یا دکتری حقوق خصوصی قرار داده و تمرکز کاری خود را دعاوی حقوقی بویژه اعاده دادرسی در امور حقوقی قرار داده است . وکیل متخصص اعاده دادرسی در امور حقوقی بر قوانین مدنی و حقوقی و قانون آیین دادرسی مدنی و نظریات مشورتی و آرای وحدت رویه حقوقی و همچنین فنون دفاع در امور حقوقی تسلط کافی و وافی دارد .
یکی از طرق فوق العاده شکایت از آرا اعاده دادرسی می باشد که ویژه احکام بوده و رسیدگی دوباره به دعوی را نزد مرجع صادر کننده ی حکم مورد درخواست اعاده دادرسی امکان پذیر می نماید و مطابق ماده ۴۲۶ قانون ایین دادرسی مدنی تنها نسبت به احکام صورت می پذیرد بنابراین قرارهای دادگاه حتی قرارهای قاطع دعوی (مانند قرار ابطال دادخواست ، قرار رد دعوی و …) و قرارهای تامین قابل اعاده دادرسی نمی باشد. مرجع اعتراض و اعاده دادرسی در امور مدنی و حقوقی دادگاه صادر کننده حکم قطعی می باشد . پس از تقدیم دادخواست و یا درخواست اعاده دادرسی در امور مدنی توسط وکیل متخصص اعاده دادرسی ، پرونده به آخرین مرجع رسیدگی کننده به دعوی اعم از دادگاه بدوی و یا تجدیدنظر ارجاع می گردد . پس از ارجاع پرونده به شعبه ، بدوا دادگاه درخصوص پذیرش یا عدم پذیرش اعاده دادرسی اظهارنظر می نماید . در صورت پذیرش اعاده دادرسی بدوا دادگاه قرار قبولی اعاده دادرسی صادر می نماید و متعاقباً پس از تشکیل جلسه رسیدگی و رسیدگی به دلایل و مستندات طرفین مبادرت به صدور حکم قطعی می نماید . اعم از اینکه حکم قبلی تائید و ابرام گردد و یا اینکه حکم موضوع مورد اعاده نقض و حکم مقتضی صادر گردد
قانونگذار در ماده ۴۲۶ قانون ایین دادرسی مدنی شرایط و موارد اعاده دادرسی را مشخص نموده است . مطابق با ماده ۴۲۶ قانون ایین دادرسی مدنی:
نسبت به احکامی که قطعیت یافته ممکن است به جهات ذیل درخواست اعاده دادرسی شود:
۱)موضوع حکم مورد ادعای خواهان نبوده باشد.
۲) حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.
۳) وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد.
۴)حکم صادره با حکم دیگری در خصوص همان دعوی و اصحاب ان که قبلا توسط همان دادگاه صادر شده است متضاد باشد بدون انکه سبب قانونی موجب این مغایرت باشد .
۵)طرف مقابل درخواست کننده اعاده دادرسی حیله و تقلبی به کاربرده که در حکم دادگاه موثر بوده است .
۶)حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم جعلی بودن انها ثابت شده باشد.
۷) پس از صدور حکم ، اسناد و مدارکی به دست اید که دلیل حقانیت درخواست کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یاد شده در جریان دادرسی مکتوم بوده و در اختیار متقاضی نبوده است.
موسسه حقوقی وکلای رای مثبت با همکاری تعدادی از بهترین وکلای پایه یک دادگستری و دکترین حقوق و اساتید دانشگاه سالیان طولانی در قبول دعاوی اعاده دادرسی سابقه داشته و توانسته رضایتمندی بالای موکلین خویش را به دست اورد و بهترین راهکار را برای به نتیجه مطلوب رساندن دعاوی که قابلیت اعاده دادرسی را دارند به کار گیرند. در موسسه حقوقی وکلای رای مثبت دعاوی به صورت تخصصی به وکلا ارجاع می گردد . دعاوی حقوقی به وکلای متخصص حقوقی کار و دعاوی جزای به وکیل کیفری کار ارجاع می گردد . یکی از مهمترین خدمات تخصصی این موسسه مشاوره و قبول وکالت و همچنین تنظیم درخواست و یا دادخواست اعاده دادرسی در امور مدنی و کیفری می باشد . وکلای این موسسه با تجربه بالغ بر یک دهه حافظ حقوق موکلین خود می باشند و از حقوق آنان حمایت تخصصی می نمایند .