شروط ضمن عقد

مقدمه

از مهمترین و تخصصی ترن مباحث حقوقی شروط ضمن یک قرارداد می باشد. اساسا کلیات قراردادها مشابه میباشد اما آنچه باعث تفاوت و ویژه بودن یک قرارداد می باشد شروط ضمن آن است که در این گفتار به کلیات این شروط می پردازیم و در مقاله های بعدی به شرایط ویژه مربوط به آنان خواهیم پرداخت.هنر یک وکیل متبحر و معتبر یا یک موسسه حقوقی معتر در تنظیم یک قرارداد در همین بخش نمایان می شود.به دلیل گسترده بودن و تخصصی بودن این مبحث ، آنرا در چند گفتار جداگانه تنظیم می نماییم.

تعریف

شرط در اصطلاح حقوقی در یکی از دو مفهوم ذیل بکار می رود:

۱-امری که وقوع یا تاثیر یک عمل حقوقی یا یک واقعه ی حقوقی خاص به آن بستگی دارد، مثلا کلمه شرط در ماده ۱۹۰ قانون مدنی که شرایط اساسی صحت عقد را بیان می دارد در این معنا بکار گرفته شده است.

ماده ۱۹۰

۲-تعهدی تبعی که ضمن یک عقد اصلی می آید.به تعبیر دیگر توافقی است که بر حسب طبیعت خاص موضوع  آن یا تراضی طرفین در شمار توابع عقد دیگری در آمده است.

شرط در شروط ضمن عقد در این معنا می باشد.یعنی التزام و تعهدی تبعی که ضمن یک عقد اصلی آورده می شود.

رابطه ی عقد اصلی و شرط

رابطه ی عقد و شرط ضمن آن همانند رابطه اصل و فرع است یعنی عقد اصل و شرط ضمن آن فرع می باشد.بر این اساس باید گفت:

الف)اگر عقد جایزی به صورت شرط ضمن عقد لازمی بیاید آن عقد جایز از توابع عقد لازم می شود و از لازم بودن عقد اصلی استفاده نموده و در صورتی که شرط به سود هر دو طرف باشد برای هر دو طرف غیر قابل فسخ و اگر شرط بر علیه یک طرف و له طرف دیگر باشد نسبت به کسی که بر علیه او است غیر قابل فسخ و نسبت به کسی که بر له او است قابل فسخ است.چون هر صاحب حقی می تواند حق خود را ساقط نماید.

ب)در صورتی که عقد اصلی باطل باشد شرط ضمن عقد نیز باطل است حتی اگر شرط به طور صحیح واقع شده باشد چون شرط فرع است و با از بین اصل فرع نیز از بین می رود.همچنین در صورتی که عقد اصلی منحل شود یعنی عقد صحیح بوده اما به سبب انفساخ یا فسخ یا اقاله بر هم بخورد ، شرط ضمن عقد نیز منحل می شود.در اینباره ماده ۲۴۶ قانون مدنی مقرر می دارد: ((در صورتیکه معامله به واسطه اقاله یا فسخ بهم بخورد شرطی که در ضمن آن شده است باطل می شود و اگر کسی که ملزم به انجام شرط بوده است عمل به شرط کرده باشد می تواند عوض آن را از مشروط له بگیرد.

ماده ۲۳۵ تا ماده ۲۴۶

ج)بطلان شرط ضمن عقد،اصولا سبب بطلان عقد نمی شود.زیرا عقد متکی به شرط نیست.مگر این که بطلان شرط استثنائا با ماهیت یا یکی از شرایط اساسی و ارکان صحت عقد تضاد داشته باشد، که در این صورت عقد و شرط هر دو باطل خواهد بود.

شرط تعلیقی

شرطی است که ایجاد اثر عقد و یا انحلال عقد را منوط و معلق به حادثه ای خارجی می نماید.شرط فاسخ از شروط تعلیقی است.در این شرط ، طرفین تحقق شرط را سبب انحلال قهری و انفساخ عقد تعیین نموده اند.

شرط تقییدی

شرطی است که آثار حقوقی عقد را مقید می نماید.مثلا چنانچه طرفین در عقد توافق و یا شرط کنند ثمن با تاخیر پرداخت گردد ، این شرط تقییدی محسوب می گردد.

شرط تبانی یا بنایی

شرطی است که طرفین عقد پیش از انعقاد قرارداد در مورد آن توافق نموده اند و در هنگام تحقق عقد و اعلام ایجاب و قبول ، در اراده آن ها وجود داشته و عقد را با لحاظ آن شرط واقع ساخته اند، اما شرط را در عقد یعنی در ایجاب و قبول خود ، تصریح و بیان ننموده اند.

ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی اشعار می دارد: ((هرگاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده ، برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود خواه وصف مزبور در عقد تصریح شده باشد یا عقد متباینا بر آن واقع شده باشد.))

ماده ۱۱۲۱ تا ماده ۱۱۳۲

شرط ضمنی

شرط ضمنی معمولا معهود در عرف است، به تعبیر دیگر شرط ضمنی در ایجاب و قبول بیان نمی شود ولی از لوازم عرفی عقد است و به منزله تصریح در عقد می باشد.مثلا در خصوص توابع مبیع در عقد بیع هیچ توافق صریحی صورت نگرفته باشد ،توابع مبیع به عنوان شرط ضمنی جزء مبیع محسوب می شود.پس   شرط ضمنی همچون شرط بنایی  در عقد بیان نمی شود.

اما بر خلاف شرط بنایی ، در شرط ضمنی نیازی نیست در هنگام انعقاد طرفین آن را اراده نموده باشند.

نتیجه گیری

همانطور که قبلا گفته شد شروط ضمن عقد بحثی تخصصی و بسیار مفصل است که سعی بر آن می شود در چند مقاله به اقسام مختلف این شروط و شرایط و ضوابط خاص هر کدام بپردازیم.برخی از شروط ضمن عقد صحیح است و برخی باطل.که هرکدام نیز تقسیماتی دارد و شرایط خاصی دارد که توضیح داده خواهد شد.وکیل متبحر و موسسه حقوقی معتبر آن است که بتواند با استفاده صحیح از این شروط بهترین وضعیت را برای موکل خویش فراهم آورد.

و به همين علت نيازمندي به وكلاي متخصص كه در زمينه ي تجاري فعاليت داشته باشند بيشتر احساس ميشود، و شديداً  توصيه ميشود كه در امور تجاري به هيچ عنوان بدون وكيل تجاری وارد نشويد و از ابتدا كه در صدد انعقاد يك قرارداد هستيد از همراهي یک وکیل پایه یک دادگستری و يك وكيل متخصص در حوزه ي  اسناد تجاری مانند چک صیادی از وکیل چک و سفته  از وکیل سفته و قراردادهاي تجاري و یا مطالبه وجه التزام  از وکیل مطالبه وجه التزام  بهره بگيريد.

 وکیل حقوقی  در موسسه حقوقی رای مثبت با سال ها تجربه فعالیت موفق حقوقی در قراردادها و دعاوی تجاری ایران و سایر کشورها، وبا همکاری وکلای توانمند خود و وکیل قرارداد معتقد است اعتماد و اطمینان موکلین بهترین سرمایه و تبلیغ برای ما بوده و با استفاده از تجارب و علم به روز، سعی در کسب اطمینان بیشتر از جانب موکلین حوزه ی تخصصی دعاوی تجاری بوده است.