قوانین قانون دریایی فصل یازدهم کمک و نجات در دریا
ماده ۱۷۳ تا ماده ۱۸۳
ماده ۱۷۳ – کمک و نجات.
کمک به کشتیهای دریاپیمایی که در معرض خطر هستند و نجات آنها و همچنین نجات اشیاء
موجود در آنها و کرایه بار و مسافر و نیز خدمات مشابهی‌که کشتیهای دریاپیما و
کشتیهای مخصوص کشتیرانی در آبهای داخلی نسبت به یکدیگر انجام می‌دهند بدون توجه به
نوع خدمات و محل و وقوع آن‌تابع مقررات این فصل می‌باشد.
ماده ۱۷۴ – اجرت کمک و نجات.
به هر نوع عمل کمک و نجات که دارای نتیجه مفید باشد اجرت عادلانه تعلق خواهد
گرفت. اگر عمل کمک یا نجات نتیجه مفید نداشته باشد هیچگونه‌اجرتی به آن تعلق
نخواهد گرفت و در هیچ مورد مبلغ پرداختی بیش از ارزش اشیاء نجات یافته نخواهد بود.
ماده ۱۷۵ – عدم استحقاق اجرت.
در صورتی که کشتی مصدوم صریحاً و به طور موجه اشخاصی را از شرکت در عملیات نجات
منع نماید اشخاص مزبور حق دریافت هیچگونه اجرت را‌نخواهند داشت.
ماده ۱۷۶ – اجرت یدک‌کش.
یدک‌کش حق دریافت اجرت برای کمک و یا نجات کشتی و بار آن را که یدک می‌کشد ندارد
مگر در موارد انجام خدمات استثنایی که جزء تعهدات‌مربوط به قرارداد یدک‌کشی منظور
نشده باشد.
ماده ۱۷۷ – کمک کشتیهای متعلق به یک مالک.
حق دریافت اجرت کمک و نجات نیز به کشتیهایی که متعلق به یک مالک باشد تعلق خواهد
گرفت.
ماده ۱۷۸ – میزان اجرت.
میزان اجرت کمک و نجات بر طبق قراردادی که بین طرفین منعقد شده است پرداخت
می‌گردد و در صورت نبودن قرارداد به وسیله دادگاه تعیین خواهد‌شد این حکم نیز شامل
طرز تقسیم اجرت مزبور بین نجات‌دهندگان و همچنین بین مالک و فرمانده و سایر اشخاصی
که در خدمت کشتیهای نجات‌دهنده می‌باشند خواهد بود.
ماده ۱۷۹ – امکان تغییر یا فسخ قرارداد و کمک و نجات.
هر قرارداد کمک و نجات که در حین خطر و تحت تأثیر آن منعقد شده و شرائط آن به
تشخیص دادگاه غیر عادلانه باشد ممکن است به تقاضای هر یک‌از طرفین به وسیله دادگاه
باطل و یا تغییر داده شود.
در کلیه موارد چنانچه ثابت شود رضایت یکی از طرفین قرارداد بر اثر حیله یا خدعه
یا اغفال جلب شده است و یا اجرت مذکور در قرارداد ذکر شده به‌نسبت خدمت انجام
یافته فوق‌العاده زیاد و یا کم است دادگاه می‌تواند به تقاضای یکی از طرفین قرار
را تغییر داده و یا بطلان آن را اعلام نماید.
ماده ۱۸۰ – اساس تعیین اجرت.
دادگاه با توجه به اوضاع و احوال هر مورد و ملاحظات ذیل میزان اجرت را تعیین
خواهد نمود.
اولاً – نتیجه موفقیت حاصله – مساعی و استحقاق کمک‌کنندگان – اهمیت خطری که متوجه
کشتی نجات یافته و مسافران و کارکنان و بار آن و‌نجات دهندگان و کشتی نجات دهنده
گردیده – مدتی که برای عملیات نجات و کمک صرف شده – هزینه و خسارات وارده و عواقب
مسئولیت و سایر‌مخاطراتی که متوجه نجات‌دهندگان گردیده – ارزش وسائل و لوازمی که
برای نجات به کار رفته و بالاخره تغییراتی که احیاناً در کشتی برای نجات افراد‌و
اموال صورت گرفته است.
ثانیاً – میزان ارزش اشیاء نجات یافته.
در مورد تقسیم اجرت پیش‌بینی شده در ماده ۱۷۸ نیز به همین ترتیب عمل خواهد شد.
در صورتی که تقصیر یا خطای نجات‌دهندگان موجد عملیات نجات یا کمک شده باشد و یا
نجات‌دهندگان مرتکب دزدی یا اخفاء اموال و یا اعمال‌مزورانه دیگر گردیده باشند
دادگاه می‌تواند نجات‌دهندگان یا کمک‌کنندگان را از اجرت محروم نماید و یا اجرت را
تقلیل دهد ولی حکم مربوط به این‌ماده رافع سایر مسئولیت‌های آنان نخواهد بود.
ماده ۱۸۱ – اجرت نجات اشخاص.
اشخاصی که جان آنها نجات یافته است ملزم به پرداخت هیچگونه اجرت نخواهند بود.
نجات دهندگانی که در عملیات کمک یا نجات مربوط به یک حادثه خدماتی برای نجات
اشخاص انجام داده‌اند مستحق دریافت سهم متناسبی از اجرت‌پرداختی به نجات‌دهندگان
کشتی و بار و سایر متعلقات آن هستند.
ماده ۱۸۲ – وظیفه فرمانده.
فرمانده موظف است حتی‌الامکان بدون آنکه خطر شدید متوجه کشتی یا کارکنان و
مسافران او گردد به هر شخصی که در دریا در معرض هلاکت است‌ولو آنکه دشمن او باشد
کمک نماید.
عدم رعایت مقررات فوق موجب مسئولیت مالک کشتی نخواهد بود.
ماده ۱۸۳ – مرور زمان.
مدت مرور زمان دعاوی مربوط به این فصل دو سال است و شروع آن از تاریخ پایان عمل
کمک و یا نجات محسوب می‌شود.