مقاله حاضر به بررسی مسئله گواهی انحصار وراثت و نحوه اخذ گواهی انحصار وراثت برای شما عزیزان تنظیم شده است.
انحصار وراثت در حقوق عبارت است از معین نمودن تعداد ورثه متوفی توسط مراجع ذی صلاح، یا محصور و مشخص کردن تعداد اشخاصی است که از متوفی ارث میبرند. رای که در این خصوص از مرجع صالح صادر میشود، گواهی انحصار وراثت نام دارد. پس از فوت متوفی، برای این که وراث بتوانند سهم الارث خود را مطالبه و در آن تصرف کنند، ابتدا لازم است وارث ایشان و سهم الارث هر یک از ایشان در دادگاه بررسی و اثبات گردد برای اینکه وراث بتوانند سهم‌الارث خود را مطالبه و در آن تصرف کنند، ابتدا لازم است منحصر بودن و سهم‌الارث هر یک از آنها بررسی و اثبات شود.
درصورتی که وراث متوفی یا سایر اشخاص ذینفع بخواهند گواهی انحصار وراثت تحصیل کنند، باید درخواست کتبی مشتمل برنام و مشخصات درخواست کننده و متوفی و ورثه و اقامتگاه آنها و نسبت بین متوفی و وارث تنظیم نموده و در مرحله بعدی، یکی از وراث با مراجعه به شورای حل اختلاف فرم مخصوص «انحصار وراثت» را دریافت و اسامی افرادی که از متوفی ارث میبرند را با مشخصات کامل و نسبت آنها با مرحوم در آن فرم درج می‌کند و مدارک و مستندات خود را از جمله گواهی فوت متوفی، شناسنامه و کارت ملی (اصل و کپی) کسانی که ارث میبرند را پیوست نمایند و همراه دو شاهد که متقاضیان ارث را می‌شناسند، به یکی از دفاتر اسناد رسمی برده تا آنها با گواهی امضا، وراث را تأیید نمایند. سپس یکی از متقاضیان ارث، فهرست کلیه اموال و دارایی‌های منقول و غیرمنقول متوفی را به اداره دارایی منطقه محل سکونت فرد فوت شده ارائه داده تا گواهی مالیات بر ارث دریافت کند.
البته در حال حاضر، لازمه گرفتن گواهی انحصار وراثت، گواهی مالیاتی نمیباشد (در خصوص فوت شده گان بعد از سال ۹۵) و اگر هم گواهی مالیات بر ارث تنظیم نشده باشد میتوان برای گرفتن گواهی انحصار وراثت اقدام کرد. پس از تکمیل اظهارنامه، کلیه اموال منقول و غیرمنقول متوفی به نرخ روز توسط ماموران تشخیص مالیات قیمت گذاری می شوند و کلیه بدهی های متوفی مانند وام ها، مهریه و غیره از آن کسر می شود. پس از آن با توجه به سهم الارث هر یک از وراث مالیات بر ارث به نسبت محاسبه می شود قاضی پرونده نیز پس از رسیدگی و بررسی اسناد و مدارک، دستور چاپ یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه‌های کشور را با هزینه فرد متقاضی صادر می‌کند تا در مدت یک ماه اگر فردی اعتراض و یا ادعایی درباره این پرونده و اموال فرد متوفی داشته باشد، به دادگاه مراجعه کند و حقی از کسی ضایع نشود در صورتی که بهای ترکه بیش از ۳۰ میلیون ریال نباشد، دادگاه بدون انتشار آگهی به ادله درخواست کننده رسیدگی و درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را حسب اقتضای دلایل، قبول یا رد می کند.
در صورتی که ماترک، بر اساس گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث، بیش از ۳۰میلیون ریال ارزش داشته باشد، در فرضی که آخرین سکونتگاه متوفی در شهر بوده باشد به هزینه متقاضی، درخواست وی یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشار آگهی می شود پس از این مدت اگر کسی ادعایی نداشت، قاضی به استناد دلایل و مستندات پرونده، با صدور گواهی انحصار وراثت، سهم‌الارث وراث را براساس نسبت آنها با متوفی صادر در اختیار اشخاص ذینفع قرار می دهد.
وراث متوفی و اشخاص ذینفع اعم از هر شخصی كه منفعتی در اموال متوفی داشته باشد، می‌تواند از دادگاه تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت کند. چنانچه وراث یا اشخاص ذینفع متعدد باشند، نیازی به درخواست همگی آنها نیست و اقدام یك نفر از این افراد برای امضا و ارایه دادخواست كفایت می‌کند.
مرجع صلاحیت دار جهت صدور گواهی انحصار وراثت، دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی بوده است مطابق ماده ۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی “دعاوي راجع به تركه متوفي اگرچه خواسته، دين و يا مربوط به وصاياي متوفي باشد، تا زماني كه تركه تقسيم نشده در دادگاه محلي اقامه مي‌شود كه آخرين اقامتگاه متوفي در ايران، آن محل بوده و اگر آخرين اقامتگاه متوفي معلوم نباشد، رسيدگي به دعاوي ياد شده در صلاحيت دادگاهي است كه آخرين محل سكونت متوفي در ايران، در حوزه آن بوده است.” بنابراین دعاوی راجع به ترکه متوفی در دادگاه محلی اقامه می شوند که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران، در آن محل بوده و اگر آخرین اقامتگاه متوفی معلوم نباشد، رسیدگی در صلاحیت دادگاهی است که آخرین محل سکونت متوفی در ایران در حوزه آن بوده است. در حال حاضر مطابق ماده ۹ قانون شواراهای حل اختلاف رسیدگی به گواهی انحصار وراثت در صلاحیت شورای حل اختلاف می باشد.
هزینه دادرسی درخواست گواهی حصر وراثت
نظر اکثريت
نظر به این که صدور گواهی حصر وراثت در زمره دعاوی غیر مالی است، طبق ماده ۵۰۳ قانون آیین دادرسی مدنی متقاضی باید هزینه مربوط به دعاوی غیرمالی را ابطال کند.
نظر اقلیت
تقاضای صدور گواهی حصر وراثت یک درخواست است. در رویه قضائی تقاضای حصر وراثت از طریق دادخواست مطرح شده است؛ ولی صدور گواهی حصر وراثت با درخواست قابل طرح بوده و نیازی به دادخواست ندارد؛ زیرا در موضوع مطروحه دعوا موضوعیت ندارد؛ بنابراین، هزینه مربوط به آن نیز نیازی به ابطال دعاوی غیر مالی ندارد؛ و باید طبق ماده ۳۷۵ قانون امور حسبی هزینه رسیدگی مستنداً به بند (۱۰) تبصره ۹۱ قانون بودجه سال ۱۳۶۲ مبلغ پانصد ریال دریافت کرد. در قانون نحوه وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب ۱۳۷۳ نیز اشاره‌ای نسبت به تعیین هزینه درخواست گواهی مذکور نشده است.
نظر کمیسیون نشست قضائی
به پیروی از نظریه علمای علم حقوق اگر دعوای مطروحه قابل تقویم به پول باشد مالی است در غیر این صورت دعوا غیرمالی محسوب میشود.با توجه به این تعریف چون درخواست گواهی حصر وراثت قابل تقویم به پولی نیست نمی‌توان آن را از جمله دعاوی مالی دآن است و باید هزینه دادرسی مربوط به دعاوی غیر مالی دریافت شود. ماده ۳۷۵ قانون امور حسبی هم مغایرتی با این نظر ندارد.
مدارک لازم جهت تقاضای تصدیق انحصار وراثت
۱ – درخواست مشتمل بر نام، مشخصات کامل و اقامتگاه متقاضی، متوفی و همه ورثه و نسبت هر یک از ورثه با متوفی باید به همراه مدارک زیر به شورای حل اختلاف ارائه شود.
۲ – شناسنامه و گواهی فوت متوفی، پس از فوت متوفی و تایید پزشک مربوطه، مراتب توسط اداره ثبت احوال ثبت، شناسنامه متوفی باطل و گواهی فوت صادر می گردد. ارائه اصل گواهی فوت و کپی مصدق آن به دادگاه الزامی می باشد.
۳ – استشهادیه محضری اسامی کلیه وراث می بایست در فرم مخصوصی که توسط دادگاه در اختیار متقاضیان قرار می گیرد نوشته و توسط ۲ نفر از اشخاصی که وراث و متوفی را می شناسند امضاء شود و امضاء افراد فوق نیز می بایست توسط یکی از دفاتر اسناد رسمی تایید و گواهی مربوطه به دادگاه ارائه گردد.
۴ – برگ اظهارنامه مالیاتی از اداره دارایی این بند شامل افرادی است که تاریخ فوت آنها از سال ۱۳۴۶ تا پایان ۱۳۹۴ بوده که در این مورد باید لیست اموال و دارایی متوفی به اداره دارایی محل تأدیه ای از آن مرجع صادر می گردد که بعدها مبنای مالیات بر ارث می باشد که با مدارک دیگر به شورای حل اختلاف تحویل داده می شود. و در مورد افرادی که تاریخ فوت آنها از اول سال ۱۳۹۵ به بعد می باشد دریافت گواهی فوق ضرورتی ندارد.
۵ – فیش بانکی به مبلغ۷۵ هزار تومان (سال ۱۳۹۵) و هزینه نشر آگهی وارث می بایست پس از فوت متوفی لیست کلیه اموال و دارایی های منقول و غیر منقول او را به اداره دارایی حوزه محل سکونت متوفی ارائه کنند و رسید آنرا دریافت نموده، همراه مدارک دیگر به دادگاه تقویم نمایند.
۶ – وصیت نامه (در صورتی که وجود داشته باشد)
۷ – اصل شناسنامه و کارت ملی وراث
پس از آماده نمودن مدارک ذیل، باید دادخواست تنظیم و همراه با مدارک یاد شده به شورای حل اختلاف ارائه داد.
با وصول درخواست حصر وراثت به شورای حل اختلاف، این امکان وجود دارد که اشخاص ذینفع به جهاتی ازجمله، تعداد وراث باقیمانده از متوفی یا اعتراض به نسب آنها نسبت به متوفی یا به زوجیت همسر مورد ادعای ذکر شده در درخواست و یا اصل نکاح و یا طلاق وی یا وقوع اختلاف در وصیت نامه ابرازی مطرح گردد. در این صورت شورای حل اختلاف، وقت رسیدگی تعیین و با تشکیل جلسه و دعوت از طرفین صرفا نسبت به اعتراض به تعداد ورثه رسیدگی های مقتضی را معمول نموده و نسبت به اعتراض واصله در این باره نفیا یا اثباتا اتخاذ تصمیم می نماید.
موسسه حقوقی وکلای رای مثبت از دیرباز با بهره مندی از بهترین وکلای ارث و وکیل پایه یک دادگستری دکترین حقوق و اساتید دانشگاه توانسته بسیاری از دعاوی ارث را به نتیجه رسانده و حقوق موکلین را به بهترین شکل ممکن تامین نماید.همانگونه که مطرح شد تجربه و دانش اصلی ترین شاخصه های یک وکیل حقوقی موفق ارث است که وکیل ارث رای مثبت با سالها تجربه و تحقیق در این دعاوی توانسته اند اعتماد موکلین خویش را به دست آورند.نتیجه این اعتماد به ثمر رسیدن ده ها پرونده موفق می باشد.