طبق ماده ۴۱۲ قانون تجارت :
ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی در نتیجه توقف از تادیه وجوهی که برعهده او است حاصل میشود- بنابراین ورشکسته به شخصی گفته میشود که از توانایی پرداخت وجوه و یا دینی که بر عهده اوست خارج شده و امکان پرداخت بدهی خویش را ندارد – به طور دقیق طلبی که بوسیله طلبکار مورد مطالبه قرار میگیرد باید موعد پرداخت آن رسیده باشد و تاجر توانایی پرداخت آن طلب را در موعد پرداخت نداشته باشد.
افرادی که مشمول حکم ورشکستگی میشوند:
_حکم ورشکستگی صرفاً در مورد تاجر و یا شرکت تجارتی قابل صدور است و همین دلیل تاجر بودن شخص باید محرز باشد
طبق ماده ١ قانون تجارت تاجر به شخصی گفته می شود که معاملات تجارتی را به عنوان شغل عادی خود انتخاب نماید، به مفهوم ساده تر شخصی که به انجام معاملات تجارتی از جمله خرید و فروش اموال منقول به صورت تکرار بپردازد – بنابراین خرید وفروش اموال غیرمنقول را شامل نمیشود –
_ صغیر و محجور که اهلیت قانونی برای تجارت ندارند، اگر هم تجارت کنند ، بدلیل آنکه تاجر شناخته نمیشوند، مشمول مقررات ورشکستگی نمی شوند.
_کسبه جزء مشمول مقررات ورشکستگی نمیشوند.
▪️چه کسانی می توانند درخواست ورشکستگی تاجر را از دادگاه حقوقی بخواهند؟
طبق ماده ۴١۵ قانون تجارت:
تاجر، طلبکار یا طلبکاران تاجر و دادستان میتوانند درخواست صدور حکم ورشکستگی تاجر را از دادگاه بنمایند.
اشخاص مذکور شخصا یا توسط وکیل مجرب دادخواست ورشکستگی تاجر را به دادگاه حقوقی محل اقامت تاجر تقدیم مینمایند.
▪️وظایف تاجر پس از حصول وقفه در پرداخت بدهی چیست؟
طبق ماده ۴١٣ قانون تجارت: تاجر مکلف است ظرف سه روز از تاریخی که توانایی پرداخت بدهی خویش را ندارد، توقف (ورشکستگی) خود را به دادگاه محل اقامت خود اعلام نماید، و صورتحساب دارایی خود ،شامل تاریخ و امضا تاجر میباشد و کلیه دفاتر تجارتی خود را به دفتر محکمه تسلیم کند.
در مورد محل اقامت تاجر ، محل اقامت شخص حقیقی مطابق ماده ١٠٠٢ قانون مدنی محلی است که شخص در آنجا سکونت دارد و مرکز مهم امور او نیز در آنجا باشد.
محل اقامت شخص حقوقی ، مطابق ماده ۵٩٠ قانون تجارت، محل اداره آن میباشد
_ورشکستگی شرکت(شخص حقوقی) بوسیله مدیران شرکت اعلام خواهد شد و اگر شرکت منحل شده باشد مدیر تصفیه این وظیفه را برعهده خواهد داشت.
_ اگر تاجر ظرف سه روز پس از توقف از پرداخت بدهی خویش ، موضوع را به دادگاه اعلام نکند، این امر یکی از موارد صدور حکم ورشکستگی به تقصیر وی می باشد (طبق ماده ۵۴٢ قانون تجارت)
▪️ در خصوص اعلام ورشکستگی به تقاضای یک یا چند نفر از طلبکاران باید گفته شود: طلبکارانی می توانند درخواست صدور حکم ورشکستگی تاجر را بنمایند که طلب آنها مسلم بوده یعنی باید طلب حقیقی و محرز باشد و موعد پرداخت آن نیز رسیده باشد ولی وقتی حکم ورشکستگی تاجر صادر شد طبق ماده ۴٢١ قانون تجارت طلبکارانی که موعد طلب آنها نرسیده (موعد پرداخت برای آینده باشد) مطالباتشان حال می شود به این معنا که میتوانند جزء طلبکاران محسوب شده و مطالبه طلب خویش را بنمایند.
بنابراین اشخاصی که طبق ماده ۴١۵ قانون تجارت مجاز به اعلام ورشکستگی تاجر میباشند شخصا یا توسط وکیل مجرب دادخواست ورشکستگی تاجر را به دادگاه حقوقی تقدیم می نماید و محکمه پس از رسیدگی ، حکم ورشکستگی تاجر را صادر خواهد نمود
همچنین دادگاه میبایست در ضمن صدور حکم ورشکستگی تاجر تاریخ توقف تاجر را معین نماید و اگر در حکم معین نشد، تاریخ حکم اصداری ، تاریخ توقف محسوب میشود.
اشخاص مذکور در ماده ۴٢١ قانون تجارت میبایست شخصا یا توسط وکیل مجرب با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی دادخواست صدور حکم ورشکستگی تاجر را ثبت نمایند و دادخواست ثبت گردیده به دادگاه حقوقی محل اقامت تاجر ورشکسته ارجاع خواهد شد.
هزینه دادرسی دادخواست صدور حکم ورشکستگی تاجر مطابق هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی میباشد.
حکم ورشکستگی صادر شده قابل تجدیدنظرخواهی و اگر غیابی صادر شده باشد ( بدین توضیح که تاجر در هیچ یک از جلسات رسیدگی حاضر نشده باشد یا لایحه دفاعیه تقدیم دادگاه نکرده باشد یا وکیل به دادگاه معرفی نکرده باشند ) قابل واخواهی میباشد، ولیکن واخواهی یا تجدیدنظر خواهی حکم ورشکستگی مانع از اجرای حکم نمیباشد ، به طور صریح تر زمانی که حکم ورشکستگی صادر میشود مطابق ماده ۴١٧ قانون تجارت به طور موقت و قبل از اینکه قطعی شود اجرا میشود و اگر در مرحله اجرا باشد و بعد واخواهی و یا تجدیدنظرخواهی صورت گیرد ، مانع از اجرای حکم نمیشود .
هرگاه اجراییه قبل از اعلام ورشکستگی تاجر صادر شود و به تاجر ابلاغ شود و اقدامات اجرایی انجام شده باشد و تاجر با واخواهی و یا تجدیدنظر خواهی خویش ، رای بدوی (حکم ورشکستگی) نقض شود و قطعی شود ، نیازی به تجدید عملیات قانونی انجام شده قبلی نیست.
▪️بعد از صدور حکم ورشکستگی چه اتفاقی خواهد افتاد؟
مطابق ماده ۴١٨ قانون تجارت : تاجر ورشکسته بعد از صدور حکم ورشکستگی و از تاریخ صدور حکم از مداخله در تمام اموال خویش ممنوع میشود و دیگر نمیتواند در اموال خود هیچ دخالتی داشته باشد و اموال خود را مورد خرید یا فروش قرار دهد ، حتی نمیتواند هیچ دخالتی در اموالی که در مدت ورشکستگی نصیب وی میگردد، نمایند.
لذا در صورتی که تاجر ورشکسته به خرید یا فروش اموال خویش بپردازد و از این طریق لطمه و ضرر به طلبکاران وارد شود هریک از طلبکاران میتوانند دادخواست ابطال معامله صورت گرفته را بدهند ولی اگر ثابت شود معامله صورت گرفته لطمه ای به طلبکاران وارد نیاورده ، طرح دعوی ابطال اصولا منتفی است.
لذا به علت اینکه تاجر ورشکسته حق دخالت در اموال خویش را ندارد ، کلیه اختیارات اموال تاجر ورشکسته برعهده مدیر تصفیه میباشد و درواقع مدیر تصفیه قائم مقام قانونی (نماینده قانونی) تاجر ورشکسته می شود بنابراین در صورتی که کسی بخواهد نسبت به تاجر ورشکسته دعوایی مطرح کند (دعوای مالی از منقول و یا غیر منقول) باید به طرفیت مدیرتصفیه اقامه نماید.
▪️پس از صدور حکم ورشکستگی اختیار و حقوق مالی تاجر ورشکستگی به چه صورت است؟
دادگاه پس از صدور حکم ورشکستگی، اگر در محل اداره تصفیه وجود داشته باشد ، دادگاه پرونده را به اداره تصفیه ارسال خواهد کرد تا توسط این اداره ، امر تصفیه انجام شود.
در صورتی که اداره تصفیه وجود نداشته باشد، دادگاه در ضمن صدور حکم ورشکستگی یک نفر را به سمت عضو ناظر و یک نفر را به سمت مدیر تصفیه تعیین خواهد نمود و اگر مدیر تصفیه را در ضمن حکم ورشکستگی تعیین نکند ، باید حداکثر تا پنج روز بعد از صدور حکم مدیر تصفیه را انتخاب نماید.
به طور کلی عملیات تصفیه زیر نظر دادگاه صادرکننده حکم ورشکستگی انجام می شود .
▪️وظایف عضو ناظر چیست؟
عضو ناظر توسط دادگاه در ضمن حکم ورشکستگی تعیین می شود( طبق ماده ۴٢٧ قانون تجارت)
از جمله وظایف عضو ناظر
١-نظارت بر عملکرد اداره تصفیه و مدیر تصفیه
٢- گزارش منازعات ناشی از ورشکستگی به دادگاه
٣- مهر و موم اموال تاجر و یا صورت برداری یک روزه از اموال تاجر
۴- تعیین نفقه تاجر ورشکسته و خانواده اش به درخواست تاجر ورشکسته (طبق ماده ۴۴٧ قانون تجارت)
▪️از وظایف مدیر تصفیه:
١- تنظیم صورت دارایی از اموال تاجر ورشکسته در دو نسخه
٢- مستثنی نمودن برخی اموال تاجر از مهر و موم و توقیف با اجازه عضو ناظر (طبق ماده ۴۴۴ قانون تجارت)
٣- فروش اموال ضایع و فاسد شدنی تاجر
۴- به کار انداختن سرمایه تاجر ورشکسته با اجازه عضو ناظر
۵- تنظیم صورت خلاصه از وضعیت ورشکستگی تاجر ورشکسته، علل ورشکستگی و نوع آن ظرف ١۵ روز
۶- وصول مطالبات تاجر ورشکسته با نظارت عضو ناظر
٧- فروش اثاث و وسایل و مال التجاره تاجر ورشکسته با نظارت عضو ناظر و اجازه دادستان
پس از صدور حکم ورشکستگی طلبکاران میبایست اسناد طلب خود را به دفتر دادگاه ظرف مهلت تعیینی تسلیم کنند و پس از انقضای مهلت برای ارایه اسناد توسط طلبکاران، عضو ناظر ظرف سه روز از تاریخ انقضای مهلت میبایست مطالبات طلبکاران را تشخیص نماید که طلب مسلم و حقیقی است یا خیر در صورتی که طلب را حقیقی تشخیص دهد مدیر تصفیه آن را امضا میکند و در غیر این صورت ، عضو ناظر به محکمه منازعات را گزارش می دهد و محکمه میبایست ظرف ١۵ روز احراز کند طلب حقیقی است یا خیر. پس از تشخیص مطالبات طلبکاران توسط عضو ناظر ، عضو ناظر ظرف ٨ روز ترتیب دعوت طلبکاران برای مشاوره راجع به انعقاد قرارداد ارفاقی را خواهد داد.
▪️ تاریخ توقف در ورشکستگی نقش تعیین کننده ای را دارد زیرا برخی از معاملات تاجر ورشکسته قبل یا بعد از این تاریخ قابلیت فسخ را داشته و یا باطل میکند مانند صلح یا هبه (طبق ماده ۴٢٣ قانون تجارت)
▪️آیا به طلب طلبکاران خسارت تاخیر تادیه تعلق میگیرد؟
به موجب رای وحدت رویه شماره ١۵۵ مورخ ١٣۴٧/١٢/١۴ طلبکاران ورشکسته اعم از اینکه وثیقه داشته باشند یا نه ، حق مطالبه خسارت تاخیر تادیه ایام بعد از تاریخ توقف را ندارند.
وکیل پایه یک دادگستری و وکلای موسسه متشکل از بهترین وکیل کیفری ،اساتید دانشگاه در رشته حقوق جزا و جرم شناسی هستند که هم تخصص فراوانی در زمینه دعاوی کیفری داشته و هم به واسطه به نتیجه رساندن صدها ها پرونده در این زمینه تجربه بالا و ارزشمندی دارند.
و به همين علت نيازمندي به وکیل پایه یک دادگستری و وكلاي متخصص در موسسه حقوقی رای مثبت كه در زمينه ي تجاري فعاليت داشته باشند بيشتر احساس ميشود، و شديداً توصيه ميشود كه در امور تجاري به هيچ عنوان بدون وكيل تجاری و وکیل شرکت ها وارد نشويد و از ابتدا كه در صدد انعقاد يك قرارداد هستيد از همراهي يك وكيل حقوقی متخصص در حوزه ي اسناد تجاری مانند چک صیادی از وکیل چک و سفته از وکیل سفته و قراردادهاي تجاري و یا مطالبه وجه التزام از وکیل مطالبه وجه التزام بهره بگيريد.