تعریف و مواد قانونی:
این جرم که در جامعه امروزی به دلیل تولید انبوه وسایل نقلیه و بی مبالاتی و بی دقتی و عدم توجه به مقررات راهنمایی و رانندگی، بسیار مبتلابه می باشد و از جمله مسایل تخصصی کیفری است و دخالت وکیل متخصص این حوزه را می طلبد که جریان دادرسی به درستی هدایت و حق اولیای دم مقتول حفظ گردد و از سوی دیگر متهم از کلیه حقوق دفاعی خویش عادلانه بهرمند گردد.
طبق ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی هرگاه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده (اعم از وسایل نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی) یا متصدی وسیله موتوری منتهی به قتل غیر عمدی شود، مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه دم محکوم می شود.
در این جرم، وجود شخص زنده ای که حیات وی مورد تعرض قرار گرفته شرط وقوع این جرم می باشد. مرتکب این جرم از روی اراده و اختیار اقدام به رانندگی یا تصدی وسیله موتوری می کند ولی به واسطه تقصیر سبب مرگ دیگری می شود. بی احتیاطی راننده به معنی اقداماتی است که راننده ملکف به انجام آنهاست ولی آن ها را انجام نمی دهد. بی مبالاتی اقداماتی است که راننده نباید انجام دهد، اما آنها را مرتکب می شود. در این جرم می بایست بین فعل متصدی (راننده) وسیله نقلیه و مرگ مقتول رابطه ی علیت وجود داشته باشد که اثبات این رابطه بر عهده ی مقام قضایی می باشد.
نوع دعوا و مرجع صالح جهت طرح دعوا:
این دعوا به لحاظ جرم بودن عمل ارتکابی کیفری می باشد و اولیای دم مقتول می بایست در دادگاه کیفری خود یا با وکالت وکلای مجرب، اقدام به طرح دعوا و شکایت کیفری نمایند.
شکایت می بایست در کلانتری یا در حوزه قضایی دادسرای محل وقوع جرم تقدیم گردد. پس از ثبت شکایت که امروزه در دفاتر خدمات قضایی ثبت می شود، پرونده کیفری تشکیل و جهت تکمیل تحقیقات و کسب اظهارات طرفین، به دادسرا ارجاع داده می شود. سپس با صدور قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست ، پرونده به دادگاه کیفری همان حوزه قضایی ارسال می شود و دادگاه پس از تشکیل جلسه و بررسی پرونده اقدام به صدور رای می نماید.
مدارک و مستندات مورد نیاز جهت دعوا:
جهت طرح دعوا می بایست شخص محق مدارک و مستنداتی به مرجع قضایی ارایه نماید که حق وی به اثبات برسد . اولین مدرک درخصوص این جرم مدارک مربوط به تصادف و کروکی تصادف که توسط کارشناس نیروی انتظامی پلیس راهور تنظیم میگردد.شهادت شهودی که در صحنه تصادف حضور داشتند و نظریه پزشکی قانونی مربوط به مقتول که بطور کتبی در اختیار اولای دم مقتول قرار می دهند.این نظریه جهت اثبات رابطه علیت بین صدمه وارده و فوت مقتول مورد توجه قاضی قرار میگیرد که نظریه کارشناس و اظهار نظر کارشناسی و ترسیم کروکی تصادف ، بی مبالاتی و بی احتیاطی و بی دقتی متصدی وسیله نقلیه یا عدم توجه وی به مقررات و انتظامات راهنمایی و رانندگی را مشخص می نماید. شهادت شهود حاضر در صحنه تصادف نیز ازجمله دلایلی است که در صورت فقدان ادله می تواند مورد استناد قرار گیرد. با توجه به نصب و وجود دوربین های راهنمایی و رانندگی در اکثر خیابانها ، به راحتی می توان مرتکبین این جرایم در صورت فرار مرتکب مورد تعقیب قرارگیرد.
هزینه های دادرسی:
هزینه دادرسی در این پرونده کیفری، معادل دعاوی غیر مالی و طبق تعرفه قوه قضاییه می باشد و با ثبت شکایت هزینه ای ناچیز از شاکی که اولیای دم مقتول می باشد، اخذ میگردد.
صدورحکم و نتیجه دعوا
در صورتی که شاکی به طور صحیح اقدام به طرح دعوا و ثبت شکایت بنماید و کلیه مدارک و اسناد مورد نیاز را به مرجع قضایی تقدیم نماید و دعوا همه شرایط قانونی را داشته باشد، با صدور حکم، مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و در صورت مطالبه اولیای دم در خصوص دیه به پرداخت دیه در حق آنها نیز محکوم می یابد. این جرم دارای دو جنبه خصوصی و عمومی می باشد و از جمله جرایم غیر قابل گذشت می باشد وحتی در فرض گذشت اولیای دم، فقط دیه از طرف اولیای دم قابلیت گذشت دارد ولی دادستان موظف به تعقیب جنبه عمومی دعوا است. شش ماه تا سه سال حبس تعزیری که به عنوان مجازات جنبه عمومی برای مرتکب در نظر گرفته می شود با توجه به شرایط و موقعیت مرتکب قابلیت تخفیف و تبدیل را دارد که مسلما مدد گرفتن از وکیل با تجربه در این پرونده سبب اخذ نتیجه مطلوب برای طرفین خواهد گردید.