دادرسی فوری یا دستور موقت چیست؟
در قانون آیین دادرسی مدنی مواد ۳۱۰ لغایت ۳۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی اختصاص به مبحث دادرسی فوری یا دستور موقت دارد . مطابق ماده ۳۱۰ قانون آیین دادرسی مدنی در مواردی که تعیین تکلیف آن فوریت دارد بنا به درخواست ذینفع دادگاه صالح دستور موقت صادر مینماید. دستور موقت در واقع یک نوع دادرسی خاص و استثنایی با شرایط منحصر به فرد میباشد و قوانین و چهارچوب آن با عموم دعاوی متفاوت میباشد. بدین نحو که خواهان میتواند با توجه به نوع و شرایط دعوا و احتمال تضیع شدن حقوق خود از دادگاه درخواست نماید که قبل از ورود در ماهیت دعوا نسبت به توقیف مالی یا الزام یا منع از انجام موضوعی تعیین تکلیف نماید تا زمانی که دادگاه بعد از ورود در ماهیت دعوا رای مقتضی صادر نمود اجرای رای دادگاه با مشکلی مواجه نگردد لذا در این شرایط بنا به درخواست خواهان یا ذینفع، دادگاه صالح قبل از ورود در ماهیت دعوا و بدون نیاز به رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی در عموم دعاوی حقوقی ، خوانده را به موجب دستور موقت الزام یا منع از انجام موضوعی مینماید و یا نسبت به توقیف مالی تا تعیین تکلیف نهایی پرونده دستور موقت صادر مینماید.
اقسام دستور موقت:
مطابق ماده ۳۱۶ قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه میتواند بنا به درخواست خواهان و یا ذینفع به سه قسم دستور موقت صادر نماید:
الف ) دادگاه بنا به درخواست ذینفع میتواند نسبت به توقیف مال اعم از مال منقول یا غیرمنقول دستور موقت صادر نماید.
ب) دادگاه میتواند بنا به درخواست ذینفع دستور موقت مبنی بر انجام عملی رای صادر نماید .
ج ) دادگاه میتواند بنا به درخواست خواهان دستور موقت مبنی بر منع از انجام امر یا موضوعی را صادر نماید. مثلاً دستور موقت مبنی بر منع خوانده از نقل و انتقال مالی
مرجع صالح برای درخواست دستور موقت:
مطابق ماده ۳۱۱ قانون آیین دادرسی مدنی اگر اصل دعوا در دادگاهی مطرح باشد و درخواست دستور موقت حین دعوای اصلی مطرح گردد مرجع صالح ان دادگاهی میباشد که اصل دعوا را رسیدگی مینماید و اگر خواهان اصل دعوا را مطرح ننموده و قبل از تقدیم دادخواست دعوای اصلی درخواست دستور موقت دارد مرجع صالح، دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را خواهد داشت.
نحوه شکایت و رسیدگی به دستور موقت:
دستور موقت درخواست میباشد لذا لزوماً نیازمند تقدیم دادخواست نبوده و ذینفع میتواند درخواست خود را به موجب دادخواست و یا لایحه تقدیم دادگاه صالح نماید. همچنین به موجب ماده ۳۱۳ قانون آیین دادرسی مدنی درخواست دستور موقت ممکن است کتبی یا شفاهی باشد درخواست شفاهی در صورت مجلس قید و میبایستی ذینفع آن را امضا نماید. دادگاه اصولاً برای رسیدگی به درخواست دستور موقت ، تاریخ و ساعت جلسه رسیدگی را تعیین و طرفین را دعوت مینماید اما اگر فوریت امر و احتمال تضیع شدن حقوق خواهان برای دادگاه احراز گردد میتواند بدون نیاز به تشکیل جلسه دادرسی نسبت به دستور موقت و حتی اجرای آن قبل از ابلاغ مطابق ماده ۳۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی اظهار نظر و رای صادر نماید.
موارد رفع اثر از دستور موقت:
۱)متقاضی درخواست دستور موقت میبایستی ظرف ۲۰ روز پس از صدور دستور موقت نسبت به اقامه دعوای حقوقی نسبت به اصل دعوا اقدام نماید در صورتی که خواهان به تکلیف قانونی خود ظرف موعد مذکور اقدام ننماید به درخواست خوانده از دستور موقت رفع اثر می گردد.
۲) در صورتی که دادگاه حکم به بیحقی خواهان نسبت به اصل دعوا صادر نماید و این حکم قطعی گردد از دستور موقت رفع اثر میگردد.
۳) در صورتی که خوانده بابت خسارت احتمالی خواهان، تامین مقتضی بنا به تشخیص دادگاه تودیع نماید دادگاه نسبت به رفع اثر از دستور موقت اقدام مینماید.
۴)هرگاه جهتی که موجب صدور دستور موقت شده مرتفع گردد دادگاه صادر کننده دستور موقت آن را لغو مینماید و اگر اصل دعوا در دادگاه مطرح باشد دادگاه رسیدگی کننده دستور را لغو خواهد نمود.
اعتراض به دستور موقت:
مطابق ماده ۳۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی قبول یا رد درخواست دستور موقت به تنهایی قابل تجدید نظر و یا فرجام خواهی نمیباشد و لزوماً متقاضی میتواند اعتراض خود را درخصوص درخواست دستور موقت به همراه اعتراض به اصل دعوا تقدیم نماید .ولی در هر حال رد یا قبول درخواست دستور موقت قابل رسیدگی فرجام خواهی نمیباشد.
شرایط صدور دستور موقت:
۱) احراز فوریت موضوع بنا به تشخیص دادگاه
۲) درخواست ذینفع مبنی بر صدور دستور موقت از دادگاه صالح
۳)تودیع خسارت احتمالی از سوی ذینفع به تشخیص دادگاه
۴) تایید رئیس حوزه قضایی که در واقع ریاست هر مجتمع قضایی میباشد.
مطالبه خسارت ناشی از اجرای دستور موقت:
در صورتی که حکم قطعی علیه خواهان صادر گردد خوانده میبایستی ظرف یک ماه پس از صدور حکم قطعی با تقدیم دادخواست و ارائه دلایل و مستندات، ضرر و زیان وارده به خود را در دادگاه اثبات و خسارت احتمالی سپرده شده را مطالبه نماید در این صورت دادگاه با بررسی مدارک و احراز ضرر و زیان وارده به خوانده در راستای اجرای دستور موقت صادره، حکم به پرداخت خسارت احتمالی در وجه خوانده مینماید.
وکیل متخصص دادرسی فوری یا دستور موقت:
یکی از مهمترین مکانیزمهای دادرسی در حقوق ایران، درخواست دادرسی فوری و صدور دستور موقت بابت توقیف اموال خوانده قبل از ورود در ماهیت دعوا میباشد. این موضوع امری تخصصی و نیازمند دانش، تجربه عملی و شناخت از رویه قضایی میباشد. امروزه وکلای موفق وکلایی هستند که به صورت تخصصی فعالیت مینمایند. وکیل متخصص دادرسی فوری یا دستور موقت اصولاً وکیل پایه یک دادگستری میباشد که تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع کارشناسی ارشد و یا دکترای حقوق خصوصی سپری نموده و تمرکز کاری خود را مشاوره و یا قبول وکالت دعاوی حقوقی قرار داده است. وکیل متخصص دادرسی فوری اصولاً وکیل پایه دادگستری میباشد که بر قوانین حقوقی و قانون آیین دادرسی مدنی و آرای وحدت رویه و نظریات مشورتی در امور حقوقی تسلط کافی و وافی داشته و با به کارگیری فنون دفاع در امور حقوقی از حقوق موکلین خود حمایت تخصصی و از تضییع آن در مراجع قضایی جلوگیری مینماید.
وکیل متخصص دادرسی فوری یا دستور موقت در موسسه حقوقی وکلای رای مثبت:
یکی از مهمترین خدمات تخصصی موسسه حقوقی وکلای رای مثبت، مشاوره و قبول وکالت در دعاوی حقوقی توسط وکلای متخصص و خبره پایه یک دادگستری و متخصص در دعاوی حقوقی میباشد. این موسسه به صورت تخصصی دعاوی را به وکلای خبره خود ارجاع مینماید و حسب مورد دعاوی حقوقی به وکلای حقوقی کار و دعاوی کیفری به وکلای متخصص در امور کیفری ارجاع میگردد. یکی از مهمترین دعاوی حقوقی درخواست دستور موقت میباشد این موضوعات توسط وکلای متخصص امور حقوقی موسسه وکلای رای مثبت پیگیری و از حقوق موکلین حمایت تخصصی میگردد.