کودکان امید های آینده اند….
این یک شعار نیست! بله کودکان امید های آینده اند و قرار است چون ما در این سرزمین زندگی کنند و جامعه ای شاید بهتر از آن چه که ما تحویلشان داده ایم بسازند. کودک امروز، زن و مرد، مادر و پدر و در معنای کلی تر شهروند آینده است؛ اگر در کودکی مورد کرامت بزرگتر ها قرار گیرد، مهربانی و عطوفت را خواهد آموخت و اگر مورد بی مهری واقع شود خشم و ترس و اضطراب را. اگر کودک امروز از سوی جامعه تکریم شود یاد می گیرد که در آینده شهروند صالحی باشد و بالعکس اگر در وجودش ترس و نفرت کاشته شود و مورد آزار و اذیت قرار گیرد، عواقب بسیار بدتری گریبان جامعه را خواهد گرفت؛ جامعه ای که زندان هایش را همین کودکان امروز پر می کنند.
در این مقاله سعی بر آن است تا اینگونه آزار و اذیت ها تحت عنوان “کودک آزاری” و از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گیرد.
کودک کیست؟
طبق ماده ۳۰۴ از قانون آئین دادرسی کیفری، کودک کسی است که به حد بلوغ شرعی نرسیده است
ماده ۱۴۷ قانون مجازات اسلامی سن بلوغ در دختران و پسران را به ترتیب ۹ و ۱۵ سال تمام قمری در نظر گرفته است.
انواع کودک آزاری
طبق ماده ۲ از قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب ۸۱ هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب شود به آنان صدمه‌جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد ممنوع است. بر این اساس کودک آزاری به چند دسته قابل تقسیم است:
کودک آزار جسمی: آنست که کودک مورد ضرب و شتم بدنی قرار گیرد. گاهی کودک چنان سرکش است که پدر و مادر چاره ای جز کتک زدن ایشان نمی بینند اما قانونگذار از ضرب و شتمی حمایت می کند که جنبه تربیتی داشته و در حد متعارف باشد؛ در صورتی که ازحد خارج گردد عنوان مجرمانه خواهد داشت و حسب مورد مرتکب به پرداخت دیه یا تعزیر محکوم می گردد. قانون گذار در ماده ۱۵۸ از قانون مجازات اسلامی اقدامات چند شخص را که به منظور تربیت یا حفاظت از کودک انجام می شود، در صورتی که از حد شرعی و عرفی خارج نگردد قابل مجازات نمی داند، این افراد عبارت هستند از والدین(پدر و مادر)، اولیای قانونی (جد پدری و وصی منصوب از طرف ایشان) و سرپرستان کودک. پس اگر معلمی در مهدکودک یا مدرسه کودکی را مورد ضرب و شتم قرار دهد ولو به انگیزه حفاظت از ایشان مرتکب کودک آزاری شده است.
استفاده ابزاری از کودکان در جهت تکدی گری و یا بهره کشی و وادار نمودن ایشان به کارهای خلاف مانند سرقت، قاچاق و مواردی از این دست از دیگر مصادیق این نوع کودک آزاری قلمداد می گردد. خوشبختانه قانون مجازات اسلامی در خصوص سرقت دست سارقان متجاوز به حریم کودکان را بسته و در صورتی که سرقت توسط کودک انجام گیرد و مال توسط ایشان ربوده شود، سارق اصلی که شخص بالغ است مسئول شناخته می شود.
ماده ۳ از قانون حمایت از کودکان و نوجوانان نیزدر این زمینه اشعار می دارد: هرگونه خرید، فروش، بهره‌کشی و به کارگیری کودکان به منظور ارتکاب اعمال خلاف ازقبیل قاچاق، ممنوع و مرتکب، حسب مورد علاوه بر جبران خسارات وارده‌به شش ماه تا یک سال زندان و یا به جزای نقدی از ده میلیون (۱۰۰۰۰۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰۰۰۰۰۰۰) ریال محکوم خواهد شد.
یک نمونه دیگر؛ چندین سال پیش بازی رایانه ای در بازارهای جهانی توزیع شده بود تحت عنوان “نهنگ آبی” که در این بازی کاربران که عموما کودکان و نوجوانان بودند از سوی سازنده این بازی ترغیب به خود کشی می شدند. این نمونه را نیز می توان ذیل عنوان مجرمانه کودک آزاری بررسی نمود.
کودک آزاری روانی: کم توجهی به کودک و یا تحقیر کردن او از جمله چنین آزاری تلقی می شود. کودکی که پیوسته از سوی اطرافیان مورد شماتت قرا می گیرد اعتماد به نفس خود را از دست داده و به فردی سرخورده در جامعه تبدیل خواهد شد.
کودک آزاری جنسی:تعرض به کودک، واداشتن به فحشا و بهره کشی جنسی از ایشان همگی جزء کودک آزاری جنسی قلمداد می گردند.
کودک آزاری سهوی: ممکن است شخص قصد آزار و اذیت کودک را نداشته باشد اما عملی انجام می دهد که آزار وی را در پی دارد ، مانند آنکه دایه کودک فراموش می کند که به او شیر بدهد که دایه در این مثال هیچ قصدی مبنی بر آزار کودک نداشته است. اما قانون گذار از این امر ساده گذر نکرده و در ماده ۲۹۵ از قانون مجازات اعلام کرده که در صورتی که این بی توجهی آسیبی به کودک برساند، مرتکب مسئول و مجرم شناخته خواهد شد.
نوع دعوا و مرجع رسیدگی:
با توجه به اینکه این عمل طبق مقررات عمومی قانون مجازات اسلامی و قانون خاص حمایت از کودکان و نوجوانان جرم انگاری شده است، لذا این دعوا، دعوایی است کیفری و حسب مورد در صلاحیت دادگاه های کیفری یک و دو. در این خصوص باید گفت که تا قبل از سال ۸۱، شکایت از این نوع جرم فقط در اختیار و صلاحیت پدر طفل بود اما این قانون در ماده ۵ خود این نوع جرم را از جرایم عمومی دانسته که هر شخصی می تواند علیه مرتکب آن شکایت نماید. علاوه بر این مورد اورژانس اجتماعی نیز در این خصوص پیش بینی شده که حتی خود کودک می تواند با شماره گیری ۱۲۳ اعلام جرم نماید.
مدارک و مستندات
در این خصوص به ویژه در مورد آزار و اذیت های جسمی می توان از مدارک ذیل بهره گرفت:
