افتراء

جرم افتراء از جمله جرائم تعزیری در قانون مجازات اسلامی است. منظور از جرم تعزیری، جرمی است که مجازات آن حد، قصاص و دیه نباشد و ضمانت اجرای تخلف از شرع و قوانین حکومتی است. شاکیان این جرم افراد بسیاری هستند که ادعا دارند دیگری به آنها افترا زده در حالی منظور بسیاری از آنها تهمت است. پس لازم است ابتدا تفاوت افترا و تهمت را بررسی کنیم سپس به شرایط جرم افترا بپردازیم.

در توهین نسبت دادن مطرح نیست .این لغت از ریشه وهن به معنای سخن و رفتاری است که ناپسند و سستی آور است و سبب آزار فرد مقابل می گردد. توهین به افراد در ماده ۶۰۸ و ۶۰۹ آمده است که ماده اول مربوط به افراد معمولی و ماده دوم مربوط به مقامات اعم از سران قوا ، نمایندگان مجلس ، وزرا ، کارمندان و ..است. همچنین توهین به مقدسات نیز در ماده ۵۱۳ آمده است. توهین به مقامات دولتی دارای مجازاتی سنگین‌تر نسبت به توهین به افراد عادی است.

ماده ۶۰۸ تا ماده ۶۰۹

مطابق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی:” توهین به افراد از قبیل: فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنان چه موجب حد قذف نباشد به مجازات شلاق تا (۷۴) ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود”..

ماده ۶۰۸ تا ماده ۶۰۹

مطابق ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی:” هر کس با توجه به سمت، یکی از رؤسای سه قوه یا معاونان رئیس جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه‌ها و مؤسسات و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید به سه تا شش ماه حبس و یا تا (۷۴) ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود”..

ماده ۶۰۸ تا ماده ۶۰۹

و اما در مورد افترا، باید گفت که در قانون، ما دو نوع افترا داریم. افترای قولی و افترای عملی. افترای قولی یعنی نسبت دادن جرمی به دیگران به صورت لفظی یا از طریق رسانه یا اوراق چاپی یا نطق در مجامع. که البته این طرق محصور نبوده بلکه ممکن است از هر طریقی مفتری مرتکب جرم باشد. منظور از افترای عملی این است که مفتری به قصد متهم کردن دیگری، آلات و ادوات جرم را در جیب، منزل یا محل کار شخصی قرار دهد به نحوی که وجود آن وسائل موجب تعقیب کیفری فرد شود. افتراء به معنی نسبت دادن صریح جرمی از جرائم مصرح در قانون. تفاوت افترا و تهمت در این است که در تهمت لازم نیست حتما جرمی به کسی نسبت داده شود بلکه همین که الفاظی نسبت دهد که موجب هتک حیثیت و شان مخاطب باشد جرم محقق است اما در افترا باید حتما جرمی مانند: دزد، کلاهبردار و… نسبت داده شود.

جرم افترا هم مانند تمام جرائم مذکور در قانون مجازات، باید دارای عناصر سه گانه باشد. این عناصر عبارتند از: عنصر قانونی، عنصر مادی و عنصر معنوی. عنصر قانونی يعنی وصف مجرمانه به تعيين قانون باشد ودر قانون به عنوان جرم از آن یاد شده باشد. عنصر معنوی يعني جرم بايد دارای قصد و نیت مجرمانه باشد و به منظور ارتکاب جرم، آن را مرتکب شده است. عنصر مادی يعنی جرم به صورت عمل فيزيكی انجام شده باشد و از قالب ذهن خارج شده باشد و در عالم مادی بروز نموده باشد. به کسی که مرتکب جرم افترا شده، مفتری می گویند.

برای تحقق جرم افترا وجود سه شرط ضروری است:

الف. انتساب جرم به دیگری

ب. صراحت انتساب

ج. ناتوانی مفتری از اثبات

عنصر قانونی جرم افترای قولی، ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی است. مطابق این ماده:”هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جراید یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحاً نسبت دهد یا آنها را منتشر کند که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت کند، جز در مواردی که موجب حد است، به یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق یا یکی از آنها حسب مورد محکوم خواهد شد”.

ماده ۶۹۷ تا ماده ۷۰۰

بیان چند نکته در مورد این ماده ضروری است:

اول اینکه قانونگذار بیان می کند:”مفتری امری را نسبت دهد” منظور از امر، هر جرمی است که مطابق قانون، جرم انگاری شده و برای آن مجازات تعیین شده باشد. در غیر این صورت افترا محقق نمی شود بلکه می توان در شرایطی آن را مطابق با جرم توهین بررسی نمود.

مورذ بعدی برای تحقق شرایط جرم افترا، انتساب صریح جرم است. یعنی فرد مفتری دارای سوء نیت بوده و به طور واضح جرمی را به فردی نسبت دهد و الا فردی که قصد مزاح و شوخی دارد دارای سوء نیت نیست و مرتکب جرم افترا نشده است.

همچنین عنصر قانونی جرم افترای عملی، ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی است. مطابق این ماده:”هرکس عالماً عامداً به قصد متهم کردن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می‌‌شود، بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او است، بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به اوقلمداد کند و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب شود، پس از صدور قرار منع تعقیب یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از ۶ ماه تا سه سال یا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می‌شود”.

ماده ۶۹۷ تا ماده ۷۰۰

نکته اینکه: شکایت کردن در مراجع قضایی برای احقاق حق به معنای تهمت زدن نیست.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سایر جرایم و همچنین حقوق داخلی می توانید به وب سایت موسسه حقوقی رای مثبت  که متشکل از وکلای مجرب و کارشناسان حقوقی می باشد، مراجعه نمایید و اطلاعات لازم را کسب کنید..

برای نمونه یک مورد از پرونده های ارجاعی موسسه حقوقی رای مثبت را که توسط وکلای این موسسه موفق به گرفتن حکم محکومیت شده، مثال می زنیم:

فردی به موسسه مراجعه نمود و بیان داشت دیگری او را متهم به کلاهبرداری (وکیل کلاهبرداری ) نموده و باعث تشویش اذهان و ترس مشتریانش شده و درخواست رسیدگی و دفاع در مقابل مفتری داشت. با درایت و استدلال وکلای این مجموعه فرد مفتری مورد پی گیری دستگاه قضا و محکوم شد.