منظور از محاسبه هزینه دادرسی، هزینههایی است که برای صدور حکم یا قرار از طرف خواهان، در زمان تقدیم دادخواست باید پرداخت گردد. در واقع جهت طرح دعاوی در دادگاه ها و اساساً مراجعی که به دعاوی رسیدگی میکنند و برای شروع به رسیدگی، هزینه دادرسی پرداخت میگردد. باید بدانیم که هزینه دادرسی که پرداخت میشود شامل چه مواردی میباشد :شامل هزینه برگ دادخواست،هزینه مربوط به انواع مختلف دعوی، هزینه مربوط به تطبیق اوراق دعوا با اصل آن ، هزینه مربوط به اجرای حکم است. در صورتیکه این هزینه در زمان ثبت دادخواست پرداخت نگردد مدیر دفتر شعبه مربوطه اخطار رفع نقص صادر و به خواهان ابلاغ مینماید. لازم به ذکر است که وفق قانون آیین دادرسی مدنی هزینه های مربوط به دادرسی در هنگام اقامه دعوا از خواهان دریافت می شود ولی در صورتی که حکم دعوا به نفع خواهان صادر شود و خواهان در دادخواست مطالبه ی هزینه دادرسی را نیز به عنوان بخشی از خواسته خود مطرح کرده باشد می تواند هزینه دادرسی پرداخت شده را از خوانده مطالبه نماید.
محاسبه هزینه دادرسی، با در نظر گرفتن مالی بودن یا غیر مالی بودن دعوا و مرحله ای که دعوا در آن قرار دارد، اعم ازمرحله ی بدوی، واخواهی، تجدیدنظر خواهی و سایر مراحل بوده و طریقه حساب کردن هزینه دادرسی به صورت آنلاین، با مراجعه به سامانه های اینترنتی ازجمله سایت وکلای رای مثبت و سامانه قوه قضاییه، امکان پذیر می باشد. قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین، نحوه محاسبه هزینه دادرسی و طریقه حساب کردن هزینه های دعاوی مالی و غیر مالی را پیش بینی کرده و هر سال نیز نرخ تعرفه ها و هزینه های دادرسی، توسط قوه قضاییه، اعلام می شود.
در خصوص اینکه هزینه دادرسی چگونه محاسبه میشود باید گفت که میزان آن به دعاوی مالی و غیرمالی بستگی دارد و تعرفه دعاوی در امور کیفری، حقوقی ،هزینه های مربوط به اجرای احکام مدنی، دیوان عدالت اداری،هزینه رسیدگی در شورای حل اختلاف به صورت سالیانه تعیین و سپس ابلاغ میگردد.
همانطور که گفته شد پرداخت هزینه دادرسی بر عهده ی خواهان یا شاکی دعوا میباشد. اگرچه که این امکان برای خواهان وجود دارد که اگر توانایی پرداخت این هزینه را نداشت دادخواست اعسار ثبت نماید و در نظر داشته باشید که دادخواست اعسار میتواند همزمان با موضوع اصلی در یک دادخواست باشد یا طی یک دادخواست جداگانه ارایه شود.
از جمله دعاوی غیرمالی به موارد ذیل میتوان اشاره نمود که در این نوع دعاوی هزینه دادرسی ثابت است و مراحل مختلف اقامه دعوا در میزان آن تفاوتی ایجاد نخواهد کرد به این معنی که مرجع اقامه دعواچه دادگاه بدوی باشد چه تجدیدنظر و چه دیوان عالی کشور باشد هزینه دادرسی تفاوتی نمیکند:
دعوای طلاق، دعوای اثبات زوجیت، دعوای حضانت، دعوای اثبات تابعیت، دعوای تصرف عدوانی، نصب و عزل قیم، تحریر ترکه، صدور حکم حجر، انحصار وراثت، الزام به تمکین، تعدیل اجاره بها، گواهی رشد، دعوای تولیت، دعوای ممانعت از حق، صدور حکم موت فرضی، تنفیذ وصیت نامه از جمله مصادیق دعاوی غیر مالی است.
به شما پیشنهاد میشود بخش محاسبه هزینه ها و خسارات حقوقی عمومی را نیز مشاهده کنید.
در دعاوی مالی به تناسب نوع دعوا، خواسته یا بهای آن و همچنین در مراحل مختلف دادرسی ، هزینه دادرسی متفاوت خواهد بود . دعوای مطالبه وجه، دعوای مطالبه مهریه، دعوای اثبات مالکیت، دعوای استرداد جهیزیه، دعوای فسخ قرارداد، دعوای مطالبه سهم الارث ، دعوای مطالبه وجه چک، دعوای مطالبه منافع ، دعوای فک رهن، دعوای ابراء از مصادیق دعوای مالی به شمار میآیند.