قوانین قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح فصل سوم - جرائم برخلاف تکالیف نظامی
ماده ۲۹ تا ماده ۵۵
ماده ۲۹ – هرگاه تخلف و سرپیچی از تکالیف نظامی سبب تسلط دشمن بر اراضی‌یا مواضع
یا افراد خودی شود، مرتکب به مجازات محارب محکوم می‌گردد.
ماده ۳۰ – هر فرمانده یا مسؤول نظامی بدون استفاده از تمام وسائل دفاعیه
که‌دراختیار او بوده از انجام اقداماتی که وظیفه نظامی او ایجاب می‌کرده خودداری
نماید و‌آنچه را که حفاظت یا دفاع از آن به او سپرده شده از قبیل تأسیسات،
استحکامات،سربازخانه، کارخانجات، انبار و مخازن اسلحه و مهمات یا آذوقه یا سوخت
یا ملزومات‌نظامی، هواپیما، کشتی، شهر، آبادی و اراضی به نحوی از انحاء به دشمن
تسلیم نماید به‌مجازات محارب محکوم می‌شود.
ماده ۳۱ – هر فرمانده یا مسؤول نظامی که با دشمن قرارداد تسلیم منعقد
نماید‌درصورتی که تصمیم متخذه موجب خلع سلاح نیروهای تحت فرماندهی یا اسارت آنها
یا‌تسلیم آنچه دفاع و حفاظتش به عهده او است، بشود به مجازات محارب و درغیر
این‌صورت به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌گردد.
ماده ۳۲ – هر نظامی که در مقابل دشمن، از به کاربردن سلاح یا مهمات یا
سایر‌امکانات نظامی برای مبارزه خودداری نماید یا آشکارا مرتکب اعمالی گردد که
موجب‌تزلزل روحیه افراد دیگر شود یا عمداً از کوشش برای روبرو شدن، جنگیدن، اسیر
نمودن‌یا منهدم ساختن نیروها، کشتیها، هواپیماها یا هرگونه وسائل دیگر دشمن که به
عهده او‌بوده یا وظیفه نظامی او ایجاب می‌کرده خودداری نماید چنانچه موجب شکست
جبهه‌اسلام گردد به مجازات محارب والا به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌گردد.
ماده ۳۳ – نظامیان زیر که تعداد آنان حداقل سه نفر باشد شورش کننده محسوب و‌به
ترتیب ذیل محکوم می‌شوند:
الف – نظامیان مسلحی که با تبانی یا به صورت دسته جمعی از اطاعت فرماندهان‌یا
رؤسای خود سرپیچی کنند چنانچه مصداق محارب نباشند هر یک به حبس از سه تا‌پانزده
سال.
ب – نظامیانی که در ارتباط با خدمت به صورت دسته جمعی و با سلاح گرم یا سرد‌به جان
یا مال یا ناموس مردم یا اموال عمومی تعدی یا تجاوز نمایند چنانچه محارب‌محسوب
نشوند به حبس از سه تا پانزده سال.
ج – نظامیان مسلحی که به منظور دستیابی به اهداف شخصی، صنفی و گروهی و یا‌به‌منظور
بهره‌مندی از مزایا و امتیازات یا علیه تصمیمات قانونی مسؤولان و نظائر آن
در‌یگانهای نظامی یا در هر محل دیگر اجتماع، تحصن یا اعتصاب نموده و یا به هر
نحوی‌موجب اخلال در نظم شوند به حبس از سه تا پانزده سال.
د – چنانچه مرتکبان جرائم فوق غیر مسلح باشند به حبس از شش ماه تا سه سال.
تبصره – هرگاه یک نفر از مرتکبان جرائم فوق در یک اقدام گروهی مسلح باشد
کلیه‌افراد حسب مورد به مجازات بندهای (الف)، (ب) و (ج) این ماده محکوم خواهند
شد.
ماده ۳۴ – هر یک از فرماندهان یا مسؤولان نظامی بدون امر یا اجازه یا بدون این
که‌به اقدام متقابل وادار شده باشد علیه نیروهای نظامی یا اتباع دولتی که با ایران
در حال‌جنگ نباشد مسلحانه حمله یا عده‌ای را وادار به حمله نماید یا با نیروی تحت
فرماندهی‌خود در اراضی دولتی که با ایران در حال جنگ نباشد مرتکب عملیات خصمانه
شود‌هرگاه اقدامات فوق موجب اخلال در امنیت داخلی یا خارجی کشور گردد به
مجازات‌محارب و در غیر این صورت به حبس از سه تا پانزده سال محکوم می‌شود.
ماده ۳۵ – هر یک از فرماندهان یا مسؤولان نظامی که پس از دریافت دستور
توقف‌عملیات جنگی، عملیات را ادامه دهد درصورتی که عمل وی موجب اخلال در نظام(بهم
خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و در غیر این‌صورت
به دو تا ده سال حبس محکوم می‌شود.
ماده ۳۶ – هر نظامی که بدون امر یا مجوز قانونی، فرماندهی قسمتی را به عهده‌گیرد
و یا برخلاف امر مافوق، فرماندهی قسمتی را ادامه دهد به حبس از دو تا ده سال‌محکوم
و چنانچه مرتکب جرم دیگری گردد به مجازات آن جرم نیز محکوم خواهد شد.
ماده ۳۷ – هر نظامی که اوامر فرماندهان یا رؤسای مربوط را لغو نماید به ترتیب
زیر‌محکوم می‌شود:
الف – هرگاه از امر حرکت به طرف دشمن یا محاربان و مفسدان امتناع ورزد،چنانچه
حاکی از همکاری با دشمن باشد و یا موجب اخلال در نظام (بهم خوردن امنیت‌کشور) و
یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و در غیر این صورت به حبس از‌سه تا
پانزده سال.
ب – اگر مخالفت با اوامر در ناحیه‌ای است که در آن حالت جنگی یا محدودیتهای‌ضروری
اعلام شده و آن مخالفت مربوط به امور جنگی یا مقررات حالت محدودیتهای‌ضروری باشد
درصورتی که عمل او موجب اخلال در نظام (بهم خوردن امنیت کشور) و یا‌شکست جبهه
اسلام باشد به مجازات محارب والا به حبس از دو تا ده سال.
ماده ۳۸ – هر نظامی در غیر موارد مذکور در ماده (۳۷) این قانون دستوری را
لغو‌نماید به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌گردد به حبس از دو ماه
تا‌یک سال محکوم می‌شود.
تبصره – هرگاه لغو دستور مربوط به منع ازدواج با اتباع بیگانه یا با اتباع
بیگانه‌ای که‌به سبب ازدواج تبعه ایران محسوب می‌شوند، باشد، به حبس از سه ماه تا
یک سال و‌اخراج از خدمت محکوم می‌گردد.
ماده ۳۹ – هر یک از فرماندهان و مسؤولان نظامی یا انتظامی که حسب مورد‌مصوبات
شورای عالی امنیت ملی، شورای امنیت کشور و شوراهای تأمین استان یا‌شهرستان را در
مواردی که طبق قانون موظف به اجرای آن می‌باشند اجراء نکنند، چنانچه‌مشمول مجازات
محارب نباشند یا به موجب سایر قوانین مستوجب مجازات شدیدتری‌نگردند به حبس از شش
ماه تا دو سال محکوم می‌شوند.
ماده ۴۰ – عضویت کارکنان نیروهای مسلح در سازمانها، احزاب و جمعیتهای‌سیاسی و
مداخله یا شرکت و یا فعالیت آنان در دسته‌بندیها و مناقشه‌های سیاسی و‌تبلیغات
انتخاباتی ممنوع است و مرتکبان به شش ماه تا سه سال حبس محکوم می‌گردند‌و در هر
حال ادامه خدمت یا رهائی این گونه افراد از خدمت به عهده هیأتهای رسیدگی به‌تخلفات
نیروهای مسلح می‌باشد.
ماده ۴۱ – هر نظامی که در حین خدمت یا مأموریت برخلاف مقررات و ضوابط‌عمداً مبادرت
به تیراندازی نماید علاوه بر جبران خسارات وارده به حبس از سه ماه تا یک‌سال محکوم
می‌شود و درصورتی که منجر به قتل یا جرح شود علاوه بر مجازات مذکور،حسب مورد به
قصاص یا دیه محکوم می‌گردد و چنانچه از مصادیق مواد (۶۱۲) و (۶۱۴)قانون مجازات
اسلامی مصوب ۱۳۷۵٫۳٫۲ باشد به مجازات مندرج در مواد مذکور‌محکوم خواهد شد.
تبصره ۱ – چنانچه تیراندازی مطابق مقررات صورت گرفته باشد مرتکب از‌مجازات و
پرداخت دیه و خسارت معاف خواهد بود و اگر مقتول یا مجروح مقصر نبوده و‌بی‌گناه
باشد دیه از بیت‌المال پرداخت خواهد شد.
تبصره ۲ – مقررات مربوط به تیراندازی و نحوه پرداخت دیه و خسارات به موجب«قانون
به‌کارگیری سلاح توسط مأمورین نیروهای مسلح در موارد ضروری مصوب۱۳۷۳٫۱۰٫۱۸» و
آئین‌نامه‌های مربوط خواهد بود.
ماده ۴۲ – هر نظامی که باید به طور انفرادی یا جمعی به مأموریت برود عمداً و‌بدون
عذر موجه در وقت مقرر حاضر نگردد به ترتیب زیر محکوم می‌شود:
الف – هرگاه حرکت برای عزیمت به منطقه جنگی یا مقابله با اشرار و مفسدان‌باشد و
عمل مرتکب موجب اخلال در نظام (بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه‌اسلام گردد
به مجازات محارب و درغیر این صورت به حبس از دو تا ده سال.
ب – هرگاه حرکت برای عزیمت به منطقه‌ای که در حالت جنگ یا آماده‌باش رزمی‌یا اعلام
محدودیتهای ضروری موضوع اصل هفتاد و نهم (۷۹) قانون اساسی جمهوری‌اسلامی ایران
باشد به حبس از دو تا پنج سال.
ج – در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود‌به حبس از
دو ماه تا یک سال.
تبصره ۱ – هر نظامی که پس از انتقال به یگان جدید در معرفی خود به آن بیش
از‌مهلتی که به او داده شده بدون عذر موجه تأخیر کند مطابق مقررات این ماده با وی
رفتار‌خواهد شد.
تبصره ۲ – هر نظامی که در منطقه عملیات جنگی یا موقع اعلام آماده‌باش رزمی‌بدون
عذر موجه در محل معین حاضر نگردد به حبس از دو تا پنج سال محکوم می‌شود.
ماده ۴۳ – هر نگهبان که محل نگهبانی خود را بدون مجوز ترک نماید درصورتی
که‌درمقابل دشمن با همکاری یا تبانی باشد یا عمل وی موجب اخلال در نظام (بهم
خوردن‌امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب محکوم، درغیر
این‌صورت به شرح زیر مجازات می‌شود:
الف – هرگاه درمقابل دشمن یا محاربان و مفسدان باشد به حبس از سه تا پانزده‌سال.
ب – هرگاه در ناحیه‌ای باشد که درحالت جنگ و یا اعلام وضعیت و محدودیتهای‌ضروری
موضوع اصل هفتاد و نهم (۷۹) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و یا حالت‌آماده‌باش
رزمی باشد به حبس از دو تا ده سال.
ج – در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود‌به حبس از
سه ماه تا دو سال.
تبصره – نگهبان، مأمور (اعم از نظامی و انتظامی) مسلحی است که مراقبت و‌حفاظت یک
محل یا یک منطقه یا یک مقام معین به او واگذار شده باشد.
ماده ۴۴ – هر نظامی که در حین نگهبانی به طور ارادی بخوابد به شرح زیر
محکوم‌می‌شود :
الف – هرگاه در مقابل دشمن و محاربان باشد درصورتی که عمل وی موجب‌اخلال در نظام
(بهم خوردن امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات‌محارب و در غیر این
صورت به حبس از دو تا ده سال.
ب – هرگاه در ناحیه‌ای باشد که در حالت جنگ یا اعلام محدودیتهای ضروری‌موضوع اصل
هفتاد و نهم (۷۹) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران یا آماده‌باش رزمی‌باشد به حبس
از شش ماه تا دو سال.
ج – در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود‌به حبس از
دو ماه تا یک سال.
ماده ۴۵ – هر نظامی در حین خدمت یا در ارتباط با آن به نگهبان یا مراقب در
رابطه‌با انجام وظیفه وی تعرض نماید به ترتیب زیر محکوم می‌گردد:
الف – چنانچه مرتکب با سلاح تعرض نماید به حبس از سه تا پانزده سال.
ب – چنانچه مرتکب بدون سلاح تعرض نماید به حبس از دو تا پنج سال.
تبصره – چنانچه در اثر تعرض صدمه‌ای به نگهبان یا مراقب وارد آید که موجب قتل‌یا
جرح یا نقص عضو شود مرتکب حسب مورد به قصاص یا دیه نیز محکوم می‌گردد.
ماده ۴۶ – هر نظامی در حین خدمت به نحوی به نگهبان یا مراقب در رابطه
باانجام‌وظیفه وی اهانت نماید به حبس از دو ماه تا یک سال محکوم می‌گردد، مگر آن
که اهانت‌او مصداق قذف باشد که به مجازات آن محکوم می‌شود.
ماده ۴۷ – هر نظامی که حین خدمت یا درارتباط با آن نسبت به مافوق خود عمداً‌مرتکب
ضرب یا جرح یا نقص عضو و یا قتل شود علاوه بر محکومیت به قصاص یا دیه،حسب مورد به
شرح ذیل محکوم می‌شود:
الف – درصورتی که با سلاح باشد به حبس از سه تا پانزده سال.
ب – چنانچه بدون سلاح باشد و موجب قتل گردد به حبس از سه تا پانزده سال و‌اگر موجب
جرح یا نقص عضو شود به حبس از دو تا ده سال و در غیر این صورت به حبس‌از دو تا پنج
سال.
ماده ۴۸ – هر نظامی حین خدمت یا در ارتباط با آن به مافوق خود اهانت نماید به‌حبس
از دو ماه تا یک سال محکوم می‌گردد.
تبصره – درصورتی که اهانت وی مصداق قذف باشد به مجازات آن محکوم‌می‌شود.
ماده ۴۹ – هر یک از فرماندهان و مسؤولان نظامی به افراد تحت امر خود اهانت و
یا‌خارج از محدوده اختیارات فرماندهی و آئین‌نامه انضباطی آنان را تنبیه نماید به
حبس از‌دو ماه تا یک سال محکوم و هرگاه به موجب قوانین جزائی دیگر مستلزم حد یا
قصاص یا‌دیه باشد به آن مجازات نیز محکوم می‌گردد.
ماده ۵۰ – هر نظامی که حین خدمت یا درارتباط با آن، مافوق خود یا مراقب
یا‌نگهبانی را درارتباط با انجام وظیفه آنان تهدید نماید، به حبس از دو ماه تا یک
سال محکوم‌می‌شود.
ماده ۵۱ – هر نظامی که برای فرار از کار یا انجام وظیفه و یا ارعاب و تهدید
فرمانده‌یا رئیس و یا هر مافوق دیگر یا برای تحصیل معافیت از خدمت و یا انتقال به
مناطق‌مناسبتر و یا کسب امتیازات دیگر عمداً به خود صدمه وارد آورد یا تهدید به
خودزنی‌نماید یا به عدم توانائی جسمی یا روحی متعذر شود و بنا به گواهی پزشک نظامی
یا‌پزشکان قانونی تمارض او ثابت گردد و یا در انجام وظایف نظامی بی‌علاقگی خود
را‌درموارد متعدد ظاهر کند به نحوی که در تضعیف سایر نیروهای نظامی مؤثر باشد،
علاوه‌بر جبران خسارت وارده به ترتیب زیر محکوم می‌گردد:
الف – هرگاه درمقابل دشمنان باشد چنانچه عمل وی موجب اخلال در نظام (بهم‌خوردن
امنیت کشور) و یا شکست جبهه اسلام گردد به مجازات محارب و درغیر این‌صورت به حبس
از دو تا ده سال.
ب – هرگاه در زمان جنگ باشد و در مقابل دشمنان نباشد به حبس از یک تا پنج‌سال.
ج – در سایر موارد به استثناء مواردی که صرفاً تخلف انضباطی محسوب می‌شود‌به حبس از
سه ماه تا یک سال.
تبصره – مرتکبان جرائم مذکور در نتیجه اعمال فوق از هیچ امتیازی
برخوردار‌نمی‌گردند و خدمت خود را مطابق مقررات انجام خواهند داد مگر آن که ادامه
خدمت به‌هیچ وجه مقدور نباشد.
ماده ۵۲ – هر نظامی حین خدمت یا در ارتباط با آن با علم و آگاهی درمقابل‌مأموران
نظامی و انتظامی حین انجام وظیفه آنان مقاومت یا به آنان حمله نماید متمرد‌محسوب و
به ترتیب زیر محکوم می‌شود:
الف – درصورتی که تمرد با اسلحه صورت گرفته باشد به حبس از دو تا پنج سال.
ب – درصورتی که تمرد بدون سلاح به عمل آید به حبس از شش ماه تا سه سال.
تبصره – اگر متمرد در موقع تمرد مرتکب جرم دیگری هم بشود به مجازات آن نیز‌محکوم
می‌گردد.
ماده ۵۳ – هر نظامی که حین انجام وظیفه مرتکب جرائم ذیل گردد، درهر مورد به‌حبس
از شش ماه تا سه سال محکوم می‌شود:
الف – چنانچه نسبت به مجروح یا بیمار آزار روحی یا صدمه بدنی وارد کند.
ب – چنانچه اموال مجروح یا بیمار یا مرده‌ای را تصاحب نماید.
ج – چنانچه نسبت به مجروحان یا اشخاصی که در معرض خطر جانی قرار دارند‌درحالی که
کمک‌رسانی از وظایف اوست از کمک خودداری کند.
تبصره – در موارد فوق‌الذکر، درصورتی که مورد از مصادیق قصاص یا دیه نیز باشد‌یا
اموالی را تصاحب کرده باشد حسب مورد به قصاص، دیه یا استرداد اموال نیز
محکوم‌می‌گردد.
ماده ۵۴ – هرگاه بی‌احتیاطی یا بی‌مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی در
ارتباط‌با امور خدمتی توسط فرماندهان و مسؤولان رده‌های مختلف نیروهای مسلح
موجب‌تلفات جانی و یا صدمات بدنی گردد چنانچه به موجب مواد دیگر این قانون و یا
سایر‌قوانین مستلزم مجازات شدیدتر نباشد مرتکب به حبس از یک تا سه سال
محکوم‌می‌شود.
ماده ۵۵ – هر نظامی که با اقدام خود برخلاف شؤون نظامی به نحوی از انحاء‌موجبات
بدبینی مردم را نسبت به نیروهای مسلح فراهم سازد به حبس از دو ماه تا یک‌سال محکوم
می‌شود.